Буџет на ЕУ за 2023 година: Европската комисија го предложи нацрт-буџетот

Буџетот на ЕУ е алатка која ги преточува европските политики во конкретни реалности. Со цел да се финансираат активности кои можат да ја подобрат колективната благосостојба, сите земји-членки придонесуваат во буџетот на ЕУ.
Буџетот се усвојува по демократска процедура: го подготвува Европската комисија, потоа се дискутира, доколку е потребно се менува и го одобрува Советот на ЕУ и Европскиот парламент. На овој начин сите европски институции учествуваат во процесот на одлучување.
Откако ќе биде усвоен, со него заеднички управуваат земјите-членки на ЕУ и Комисијата или директно од Комисијата.

Земјите-членки на ЕУ едногласно усвоија систем за финансиско планирање кој се применува за период од седум години. Во моментов, референтниот период е од 2021 до 2027 година.

Буџетот на ЕУ се донесува секоја година, но треба да се дефинира во рамките на повеќегодишната финансиска рамка (МФР). Повеќегодишната финансиска рамка е програма за трошење која ги одредува максималните годишни износи што ЕУ може да ги потроши во различни области на активност во даден период од седум години. Затоа, токму преку овој инструмент се поставуваат основите за политичките приоритети на ЕУ за следните седум години.

За периодот 2021-207 година, издвоен е вкупен буџет од 2.018 трилиони евра. Сите овие ресурси се содржани и во буџетот на МФР и исто така во следната генерација на ЕУ.

Главната цел е да се спроведе процесот на модернизација на Европската унија со инвестиции во истражување и иновации. Друга тема во која ЕУ има намера да инвестира, исто така, се однесува на реализација на зелена и дигитална транзиција. Буџетот на ЕУ 2021-2027 година ќе биде потрошен и за борба против климатските промени и сите нивни последици. Дополнително, важност се дава на заштитата на биолошката разновидност и родовите прашања. Дигиталната трансформација е исто така важен столб во европската политика, на која се распределуваат 20 отсто од буџетот на NextGenerationEU.

Конкретно, NextGenerationEU е привремена алатка насочена кон заживување и обновување на европската економија, особено со надоместување на загубите предизвикани од пандемијата „Ковид-19“ што ја зафати цела Европа и светот од 2020 година. Оваа алатка е дел од Европа која сака да расте, а особено ја поддржува еколошката транзиција, дигиталната транзиција, макроекономската стабилност и еднаквост.

Според тоа, до 2027 година веќе се дефинирани приоритетите на ЕУ.

Секоја година, сепак, годишниот буџет мора да се презентира и одобрува за да може да се остварат овие приоритети на најдобар можен начин, со соодветна распределба на ресурсите што одговара на одобрението од сите институции на ЕУ.

На 7 јуни 2023 година, Европската комисија предложи годишен буџет на ЕУ од 185,6 милијарди евра за 2023 година, дополнет со субвенции во износ од околу 113,9 милијарди евра во рамките на NextGenerationEU.

Според она што го кажа комесарот Јоханес Хан, одговорен за буџетот на ЕУ: „Продолжуваме да даваме извонредни износи на средства за поддршка на закрепнувањето на Европа и за справување со сегашните и идните предизвици. Буџетот останува важна алатка што Унијата ја има на располагање за да обезбеди јасна додадена вредност на животите на луѓето. Тоа и помага на Европа да го обликува светот што се менува, во кој работиме заедно за мир, просперитет и нашите европски вредности“.

Нацрт-буџетот има намера да одговори на потребите за закрепнување на земјите-членки, а преку ова финансирање, исто така, има намера да го продолжи процесот на модернизација на Европската унија, со цел да ја направи силен и доверлив партнер.

Приоритетите на кои се базира нацрт-буџетот се следните:

Записите ги земаат предвид потребите на унијата која неодамна ја преброди глобалната економска криза, не без последици за економиите на поединечните нации, а потоа се бореше со пандемијата, војната против Украина и непропорционално зголемување на илегалната имиграција до нејзините граници .

– Закрепнување и издржливост . За ова се наменети 103,5 милијарди евра за поддршка на европската економија и нејзиното закрепнување и раст по пандемската криза и за справување со предизвиците што ги носи војната во Украина.

– Заедничка земјоделска политика . Целта е да се поддржат земјоделците и сите оние кои се вклучени во рибарството, аквакултурата, поморските работи, земјоделско-прехранбениот сектор, исто така во поглед на можноста за можни недостиг во снабдувањето со храна ширум светот. Вкупниот буџет наменет за овој сектор е 54,7 милијарди евра (конкретно 53,6 милијарди евра за Заедничката земјоделска политика и 1,1 милијарди евра за Европскиот фонд за поморство, рибарство и аквакултура).

– Кохезија . 46,1 милијарди евра ќе го поддржат процесот на регионален развој и економска, социјална и територијална кохезија, заедно со поддршка за инфраструктура што ги исполнува критериумите за зелена транзиција на ЕУ.

– 14,3 милијарди евра за поддршка на нашите партнери и интереси во светот , од кои 12 милијарди евра во рамките на Инструментот за соседство, развој и меѓународна соработка – Глобална Европа (NDICI – Глобална Европа), 2,5 евра за Инструментот за претпристапна помош (ИПА). III), и 1,6 милијарди евра за хуманитарна помош (ХУМА).

– Истражување и иновации . Во ова, клучна е улогата на програмата на ЕУ наречена Хоризонт Европа. На оваа програма треба да одат 12,3 милијарди евра од вкупните 13,6 милијарди евра за истражување и иновации.

– Европски стратешки инвестиции . Вкупниот износ за овој приоритет е 4,8 милијарди евра. Поточно, 341 милион евра ќе бидат доделени на Европскиот фонд InvestEU за клучните приоритети (истражување и иновации, двојна зелена и дигитална транзиција, здравствен сектор и стратешки технологии), 2,9 милијарди евра за фондот „Поврзување на Европа“ со цел да се подобри меѓу граничната инфраструктура и 1,3 милијарди евра за програмата Дигитална Европа за обликување на дигиталната иднина на Унијата.

– Социјална кохезија и вредности . Вкупно 4,8 милијарди евра. Со цел на луѓето да им се дадат нови можности за образование и за мобилност, 3,5 милијарди од вкупниот број одат за Еразмус+. 325 милиони за поддршка на работата на уметниците и творците низ Европа и 212 милиони за промоција на правдата, правата на сите и основните вредности и принципи.

– Животна средина . За овој сектор се предвидени вкупно 2,3 милијарди евра, поделени на следниов начин: 728 милиони евра за програмата LIFE, која ја поддржува борбата против климатските промени; 1,5 милијарди евра за Фондот за праведна транзиција за да се обезбеди одржлива зелена транзиција за сите.

– Европска вселенска програма , 2,2 милијарди евра.

– Граници . За да ги заштитиме нашите граници, Комисијата има намера да придонесе со вкупно 2,1 милијарди евра. Ова вклучува 1,1 милијарди евра за Фондот за интегрирано гранично управување (IBMF) и 839 милиони евра за Европската агенција за гранична и крајбрежна стража (Фронтекс)

– Прашање за миграција . Речиси целиот планиран придонес од 1,6 милијарди евра ќе биде наменет за мигрантите и барателите на азил, секогаш во рамките на законот, вредностите и приоритетите на Европската унија.

– Одбрана . 1,2 милијарди евра за развој на способности и истражување, како и поддршка за воената мобилност.

– Единствен пазар . 927 милиони евра за да се обезбеди правилно функционирање на единствениот пазар, заедно со развојот на различни активности во однос на борбата против измами, даноци и царини.

– Здравје и помош . EU4Health е програма за постигнување поздрава Европа. Во оваа визија, Комисијата одлучи да одвои 732 милиони евра.

– Безбедност . 689 милиони евра за обезбедување. Приоритет е борбата против тероризмот, радикализацијата, организираниот криминал и сајбер криминалот.

– Безбедни сателитски врски . 38 милиони евра.

Дополнително на ова, потребно е да се истакне фактот дека во овој буџет се вклучени и расходите во рамките на NextGenerationEU, во вкупен износ од 113,9 милијарди евра.

Нацрт-буџетот на ЕУ за 2023 година е клучен дел од долгорочниот буџет усвоен од Европската унија за седумгодишниот период од 2021 година. Основната цел останува презентираното и дефинираното како приоритети да се трансформира во опиплив и конкретен резултат во рок од една година, а тоа е токму периодот на кој се однесува буџетот. Предлогот на Комисијата сега ќе треба да биде оценет и одобрен од другите две европски институции, кои конечно ќе одлучат дали овој предлог-буџет ги исполнува приоритетите на Европската унија или не.