Subscribe
На изучувањето на латинскиот јазик, од разбирливи причини, во нашите европски земји му се дава сè помало значење. Од неотуѓив дел од целото академско образование во претходните векови, изучувањето на латинскиот јазик денес стана софистициран луксуз во кој само студентите – во повеќето земји – со специфични хуманистички интереси избираат да уживаат. Веројатно не е ниту возможно ниту пожелно да се види ситуација во која латинскиот јазик го враќа своето поранешно место во нашиот европски образовен систем. Но, би било вредно ако барем се погрижиме латинскиот и понатаму да биде природен дел од целото високо хуманистичко образование.
Интересно е да се забележат аргументите што бранителите на латинскиот јазик ги наведуваат за да ги мотивираат младите да го изучуваат јазикот на Цезар и Свети Августин. Како прво, се смета дека познавањето на латинскиот јазик ја проширува можноста за историчарите и хуманистичките истражувачи да читаат значителна количина литература и документи кои некогаш всушност биле напишани на овој јазик. Па дури и за оние кои не се професионални научници, но кои можеби имаат општ интерес за постарата западна култура, секако има смисла да можат да ги читаат сите постари документи и текстови напишани на латиница.
Вториот главен аргумент е дека изучувањето на латинскиот јазик нè обучува во теоретско и граматичко размислување. Исто така, потребна е одредена дисциплина и капацитет за континуитет и истрајност за да се научи доволно латински за да може да се помине во автентични текстови.
Во двата случаи, можеме да кажеме дека придобивката од изучувањето на латинскиот јазик се наоѓа на индивидуално ниво. Како културен научник и историчар, имате интерес да изучувате латински. Но, работата потребна за да можеш да читаш латински текстови, исто така, те тера да размислуваш теоретски и да ја тренираш својата издржливост.
Но, постои уште една перспектива што треба да се истакне кога зборуваме за латински студии. И овој пат не се работи за некаква индивидуална или лична корист, туку за заедничка цивилизациска.
Ајде да го ставиме вака. На Европа и треба нова ренесанса. Кога ренесансата од 15 и 16 век ја обликуваше модерната Европа, интелектуалните, уметничките и политичките елити се идентификуваа со грчко-римската антика. Европејците од 16 век добија идеја за големината и потенцијалот на европската цивилизација со инкорпорирање на грчко-римскиот свет во сопствениот идентитет. Платон, Аристотел, Александар Македонски, Цезар, Овидиј, но и христијанството како што се појавува во Новиот завет било дел од нивната сопствена цивилизациска заедница. Така, античките автори станале нивни антички татковци, нивни примери, оние кои го покажале патот.
Штотуку го поминавме преминот на милениумот. Живееме во нов милениум, трет од раѓањето Христово. Истовремено, Европа и воопшто западниот свет минува низ цивилизациска криза. Не веруваме во себе. Ние сме зафатени од политички противречности. Многумина мислат дека миграцијата во Европа ја предизвикува европската култура и постоење. Некои културни експерти зборуваат за европска „оикофобија“: страв од сопствениот.
Она што е потребно е можеби втора ренесанса. Треба уште еднаш да се идентификуваме со големата историја на Европа. Треба уште еднаш да веруваме во себе, во нашиот идентитет, во нашата сила, во нашите можности. Уште еднаш треба да бараме мудрост од нашата сопствена филозофија. И пред се, треба да си ја вратиме самодовербата.
И тука, зголемениот интерес за латинската и латинската литература може да биде фактор што може да го поттикне развојот во вистинската насока. Постои неверојатно висок интерес во Рим и Грција за популарната култура. Филмот како „Гладијатор“ направи многу за да го прошири интересот за нашата европска антика. Ова треба да биде дополнето со значителна инвестиција во латински студии во нашите училишта и на нашите универзитети – или можеби на интернет. Учењето латински не е брзо решение, но со оглед на широко распространетата фасцинација со Рим кај многу млади луѓе денес, би требало да биде можно да се создаде интерес и за латинскиот јазик.
Ова ќе биде добредојден поттик за нашата културна доверба. Римјаните беа Европејци исто како нас. Ние припаѓаме на истата културна сфера како римските воини и писатели и жени. Рим е нашата историја и ние имаме обврска да го пренесеме наследството. Европа навистина треба повторно да стане голема.