Климатската неутралност не може да се постигне без енергетска независност

Има еден многу интересен факт во врска со производството на електрична енергија во Европската унија што отвора некои важни размислувања. Навистина, од 2004 година, производството на електрична енергија во ЕУ станува сè позелено. Ова е затоа што, до денес, уделот на обновливите извори на енергија во бројките за производство на електрична енергија е повеќе од двојно зголемен. Растечка перспектива и во наредните години, особено со оглед на европските политики кои имаат за цел да постигнат климатска неутралност до 2050 година. Цел која е секако интересна, но која не може да не се помири со очекувањата на земјите-членки и со перспективите на сè понестабилна меѓународна рамка. Затоа целта за климатска неутралност треба сè повеќе да биде придружена со целта за енергетска независност во границите на Европската унија. ПОДАТОЦИ ЗА ЕЛЕКТРИЧНАТА ЕНЕРГИЈА ВО ЕВРОПА За да се прикаже поцелосна слика, мора да се користат анализите дадени од Еуростат врз основа на годишните податоци на секоја земја-членка на ЕУ. Треба да се напомене дека енергијата достапна во Европската унија во 2022 година е намалена во однос на претходната година (зборуваме за – 4,5 проценти). Нафтата, особено, забележа пораст од 2,8 отсто во споредба со 2021 година, додека гасот се намали за 13,3 отсто. Се разбира, овој феномен е тесно поврзан со меѓународните непредвидени ситуации. Конкретно, инвазијата на Украина од страна на московските трупи. Што се однесува до обновливите извори на енергија, ние се приспособивме на бројката дадена на почетокот на овој напис, со константа на постојан пораст. ПРОИЗВОДСТВО НА ЕЛЕКТРИЧНА ЕНЕРГИЈА ВО ЕВРОПСКАТА УНИЈА Затоа податоците се сосема јасни: во Европската унија, обновливите извори на енергија заземаат најголем удел во производството. Веднаш потоа доаѓаат фосилните горива (во различни форми) и конечно ја наоѓаме енергијата произведена од нуклеарните централи. Во 2022 година, Европската унија како целина произведе 2.641 терават-часови електрична енергија (податоци на Евростат). Оваа бројка се состои од речиси 40 отсто обновливи извори на енергија, 38,6 отсто фосилни горива и над 20 отсто нуклеарна енергија. Во рамките на фосилните горива, гасот беше главниот елемент што се користеше за производство на електрична енергија (за 19,6 проценти), по што следи јагленот (за 15,8 проценти). Се разбира, процентите се разликуваат помеѓу земјите-членки, бидејќи неколку земји (како Италија) немаат нуклеарни централи. Во 2022 година, нуклеарните централи беа во функција во тринаесет земји-членки на ЕУ. Згора на тоа, токму поради меѓународните непредвидени ситуации и потребата од ревидирање на каналите за снабдување со гас – со исклучок на Москва – за околу осум од нив, нуклеарната енергија покрива повеќе од една третина од производството на електрична енергија. Ова им даде време на европските канцеларии да најдат алтернативи по инвазијата на Украина. Се разбира, разликите во енергетскиот микс меѓу земјите на ЕУ варираат и на фронтот на обновливите извори на енергија. Квотите варираат од земја до земја, при што највисоките достигнуваат до 90 отсто од произведената енергија, а најниските од 15 отсто. Се разбира, оваа варијација зависи од многу фактори. Прво, треба да се погледнат географските услови на секоја земја, до присуството и достапноста на други природни ресурси како што се наоѓалишта на гас или јаглен. Меѓу факторите кои играат во одредувањето на процентот на користење на обновливите извори на енергија, сепак, се националните политики (како со изборот за нуклеарна енергија) и структурата на различните економии. ЦЕНИ НА ЕНЕРГИЈАТА Концептот на енергетска независност е уште поинтересен и повреден за разгледување кога се гледа еволуцијата на цените на енергијата поврзана со меѓународните непредвидени ситуации во последниве години. Со руската инвазија на Украина, цената на фосилните горива во Европа порасна. Пред сè, гасот стана многу поголема ставка на расходи во сметките на граѓаните на ЕУ. Очигледна е врската помеѓу цената на гасот и цената на струјата со која се произведува. Со намалувањето на увозот, цената на гасот порасна и покрај фактот што помалку од 40 отсто од енергијата во Европската унија доаѓа од фосилни горива, тоа значително придонесе за зголемување на трошоците за крајните корисници. Особено во 2022 година (година во која енергетската криза најсилно се почувствува), ЕУ воведе неколку посебни мерки за да се обиде да го ублажи влијанието на трошоците врз секојдневниот живот на граѓаните, како што се намаленото оданочување или субвенциите за домаќинствата и бизнисите. Затоа сега е важно да се работи на реформа на пазарот на електрична енергија во границите на Европската унија, за да се избегнат нови бранови поврзани со надворешни настани. ПАТ ДО ЕНЕРГЕТСКАТА НЕЗАВИСНОСТ Имајќи ги предвид презентираните податоци и сè покомплексниот меѓународен пејзаж во кој Европската унија е повикана да игра водечка улога, јасно е дека патот кон енергетската независност не може а да не помине низ диверзификација на снабдувачите и диференцијација на изворите на енергија. По 24 февруари 2022 година, со руската инвазија на украинска територија, диверзификацијата на снабдувачите со енергија стана клучен јазол во политиката на земјите-членки. Потребата да се постигне замена на снабдувањето со гас од Русија ја стави Италија во централна позиција за снабдување со енергија во Европа. Географската положба на нашата земја во центарот на Медитеранот, заедно со присуството на стратешки инфраструктури, нè става во позиција да бидеме клучен играч во оваа реорганизација на снабдувачите со енергија во Европа. Дури и планот Матеи (корисен за создавање енергетски партнерства на национално ниво), започнат од италијанската влада, е фундаментална алатка во овој процес, многу корисен за изградба на мост со африканските нации и правење на Италија вистински центар потребен за гарантирање на Европската Унија нејзината енергетска безбедност и независност. Се разбира, дури и ако оваа иницијатива на јужниот фронт на ЕУ е апсолутно неопходна и во согласност со меѓународните непредвидени ситуации, потребни се насочени намери и политики на ниво на ЕУ и земјите-членки за да се постигне енергетска независност. Особено, диверзификацијата на изворите на снабдување со енергија и диференцијацијата на изворите на енергија мора да се одвива со фокус на обновливите извори на енергија и водородот, токму за да се внимава на перспективата на климатска неутралност до 2050 година. Меѓутоа, во исто време, економските очекувања и очекувањата за раст на државите не можат да се надминат, така што мора да се гарантира и автономијата на членките да одлучуваат за сопствената енергетска мешавина, во согласност со националниот индустриски план и план за раст. Се разбира, ова подразбира зголемување на инвестициите во истражување и развој за да се обезбеди континуирана иновација во енергетската област, вклучително и патот кон побезбедна, постабилна и почиста нуклеарна енергија со фузија за да се направат земјите-членки и Европската унија сè повеќе енергетски суверени и независни. Ова може да се случи и со враќање на експлоатација на наоѓалишта во периметарот на ЕУ, како и со креирање политики што ги насочуваат членките кон енергетска неутралност за поголема безбедност во овој стратешки сектор. На национално ниво, затоа треба да создадеме инструменти кои ги имплементираат овие директиви, исто така со цел сè поголема поддршка на домаќинствата и бизнисите кои одлучуваат да инвестираат во обновлива енергија. Конечно, треба да работиме на мрежата, за да биде сè поефикасна и интегрирана. Ова може да се постигне преку зајакнување на инфраструктурите и енергетските интерконекции, како што е направено, на пример, од Италија, со поглавјето RePowerEu во рамките на NRRP. Целта мора да биде да се зголемат инвестициите во зајакнувањето на системите за складирање, развојот на паметни мрежи и зголемувањето на енергетските заедници, за да не бидеме неподготвени пред надворешните агенти или флуктуации на меѓународниот енергетски пазар, поради фактори што не може да се предвиди или да се влијае директно.