Кога ќе се имплементира европската минимална плата во Романија?

Романците допрва треба да чекаат за спроведување на европската минимална плата. И тоа во време кога неодамна, по стапувањето во сила на Директивата со која се регулира европската минимална плата, многу земји во Европската унија презедоа значајни чекори. Регулирањето на европската минимална плата има за цел да им обезбеди на работниците во земјите на ЕУ соодветен приход за да се обезбеди пристоен живот.

Владата во Букурешт имаше две години да го подготви спроведувањето на европската минимална плата, но досега нема усвоено законодавство за исполнување на барањата на ЕУ од романскиот законодавен дом. Министерството за труд сè уште го нема финализирано транспонирањето на најновата директива во оваа област, која предвидува регулирање на соодветна минимална плата, „фер минимална плата“.

Романците очекуваат да го почувствуваат растот на просечните плати во своите џебови во втората половина од годината, како што вети владата. Засега, сепак, не е баш јасно – од контрадикторните пораки што ги испратија нејзините претставници во последните месеци – дали ќе има зголемување и ако има, од што ќе се состои тоа. Дури и по последователните зголемувања во последните години, Романците се на дното на табелата во европската лига кога се во прашање приходите на работниците.

Романија, со минимална плата од околу 600 евра, меѓу последните земји во ЕУ

Според студијата цитирана од омбудсманот во 2022 година, владата – во тоа време – треба да додаде уште 1.184 леи (нешто повеќе од 200 евра) на минималната плата за возрасен човек да преживее пристојно. Во моментов, Романија, со минимална плата од околу 600 евра, се рангира меѓу последните земји во Европската унија, на 20-то место од 22. Зад Романија се Унгарија и Бугарија – последни во рангирањето, кои имаат минимална плата под 400 евра. Ова е и покрај фактот што Луксембург е на врвот на првенствената табела – со над 2.800 евра, додека во повеќето западни земји оваа бројка е далеку над 1.000 евра.

Воведувањето на европската минимална плата има за цел да ги намали овие разлики, бидејќи потребата да се обезбедат соодветни приходи за сите работници во Европската унија е основата на најновото законодавство. Целта е да се обезбеди пристоен живот и да се заштитат ранливите групи. Далеку од тоа што сака да ги изедначи приходите врз основа на единствена минимална плата, Европската унија се обиде, преку законодавството усвоено во оваа област, да обезбеди минималниот приход да може транспарентно и предвидливо да се утврди од секоја земја-членка, во согласност со приходот. . За да им олесни на земјите-членки, ЕУ доаѓа и со две можни формули за пресметка.

Три опции за пресметка за спроведување на гарантираната минимална плата во Романија

Според специјалисти цитирани од телевизискиот канал РТВ, кои направиле пресметки врз основа на двете опции предложени на земјите-членки од Европската комисија, минималната плата во Романија би можела да се зголеми за 800, па дури и за 1.300 леи од следната година. Така, во првата варијанта, во која минималниот приход би се одредувал според дневната потрошувачка кошница за пристојно живеење, гарантираниот минимален нето приход во Романија треба да биде за најмалку 800 леи повисок, според пресметките направени од специјалисти. Доколку се усвои втората опција предложена од ЕУ – да се пресметува на еквивалент на 50% од просечната бруто-заработка во економијата – проценета на 7.600 леи во 2024 година – минималниот гарантиран приход во Романија ќе треба да се зголеми за околу 1.300 леи. Сепак, Министерството за труд во Букурешт ја разгледува и третата формула предложена од Националниот институт за статистика. Таа бара бруто минималната плата да се прилагоди во согласност со инфлацијата. Доколку се користи оваа формула, со сегашната стапка на инфлација од 7 отсто во Романија, минималната плата би се зголемила за околу 200 леи (50 евра) оваа година. Резултатот од последната пресметка е далеку од првите две и очигледно не го решава проблемот колку пари се потребни за покривање на дневната кошница на Романците.

Министерството за труд неодамна соопшти дека работи на формулата за пресметка и ветува дека ќе го финализира нацрт-законот до крајот на годинава.

„Тоа доаѓа со три формули и во консултација со социјалните партнери ќе избереме една од формулите да се воведе во закон за да може директивата да се транспонира до крајот на оваа година (…) Најверојатно ќе одете на варијантата од 50 отсто од просечната плата, но трите варијанти на кои работиме во моментов се многу посложени и земаат предвид други индикатори“, рече Кристијан Василкои, државен секретар во Министерството за труд, цитиран од Еуроњуз. .

Минатиот октомври, социјалдемократскиот премиер Марсел Чолаку се изјасни за воведување на диференцирана минимална плата и даде уверување дека разговарал за оваа хипотеза со синдикатите и работодавачите.

„Дијалогот што го имав со работодавачите и синдикатите не беше за зголемување, сите веруваат дека минималната плата треба да се зголеми. Дискусијата беше дали сепак да се излезе со диференцирана минимална плата. И, повторувам, мислам дека ова е правилен пристап и ќе следат овие дијалози со социјалните партнери“, рече премиерот Марсел Чолаку.

Префериран начин на работа во тоа време беше да се разликува минималната плата во градежништвото и во прехранбената и земјоделската индустрија. Но, кога во декември беше усвоен државниот буџет за 2024 година, премиерот најави дека владата планира да се откаже од диференцијацијата на минималната плата за вработените во земјоделството и прехранбената индустрија и да ја зголеми минималната плата на 3.700 леи. Сепак, за вработените во градежниот сектор е оставено различно ниво од 4.582 леи. Зголемувањето ќе се применува по европските парламентарни избори на 1-ви јули, „за да се обезбеди шестмесечна предвидливост за деловното опкружување“, рече премиерот. „До тогаш го задржуваме ослободениот од 200 леи од бруто минималната плата“, додаде тој. Од друга страна, работодавачите предложија зголемување на само 3500 леи во јули 2024 година, а износот од 3700 леи да се достигне само во јануари 2025 година. Конечна одлука се уште не е донесена. Дури и во владејачката коалиција, прашањето не е решено меѓу ПСД и нејзините партнери од ПНЛ.

Шест земји-членки на ЕУ не ја регулираа минималната плата

Од 27 земји-членки, само шест ја немаат регулирано минималната плата. Законодавниот текст, договорен во јули 2022 година од страна на Советот и Европскиот парламент, поставува обврзувачки правила за 21 земја на ЕУ каде што веќе постојат минимални плати. Во овие случаи, тоа ќе го направи потранспарентно како се утврдуваат минималните плати и ќе го олесни нивното покачување. Шесте земји од ЕУ каде минималните плати не се регулирани, бидејќи нивоата на приходи се одредуваат со колективно договарање – Австрија, Кипар, Данска, Финска, Италија и Шведска – не се обврзани да ја воведат оваа законска одредба.

Дебатата за минималната плата ги подели земјите-членки. Западот поддржува, Истокот се противи

Дебатата за европската минимална плата од самиот почеток ги подели земјите-членки на два табора. Од една страна, западните земји – Франција, Германија и Италија – од самиот почеток го поддржаа усвојувањето на овој вид на плата, чија цел е да се обезбеди еднаквост за сите вработени во ЕУ. Од друга страна, источните земји, особено оние кои сè уште не се приклучија на еврозоната – Полска, Бугарија и Романија – се спротивставија на овој предлог поради големата нерамнотежа што би ја создал во социјалните и економските политики.

Директивата 2041/2022 за соодветна минимална плата во ЕУ беше усвоена во 2022 година од страна на Европскиот парламент и земјите-членки имаа две години од нејзиното влегување во сила (октомври 2022 година) да ги пренесат нејзините одредби во локалното законодавство. Одредувањето на минималната плата останува привилегија на националните држави, но тие мора да обезбедат приходите на вработените – кои зависат од минималната плата – да им овозможат на работниците да заработуваат пристојно, земајќи ги предвид нивоата на цените.

Повеќе од 1,5 милиони Романци заработуваат минимална плата, според официјалните податоци. А бројката остана константна во последните две децении. Овој приход не покрива ниту 70% од реалните потрошувачки потреби на едно семејство со две деца каде што и двајцата сопружници заработуваат минимална плата, покажуваат студиите спроведени во последните години.