Компас за конкурентност (I)

Јас не сум економист или финансиер, но во денешниот свет секој со малку здрав разум и познавање на политичката реалност е способен да ја открие вистината или неточноста на политичките предлози. Првата програма за работа на Комисијата Фон дер Лајен II е веќе тука. Вчера, Европската комисија со голема помпа го објави својот Компас за конкурентност за Европската Унија, нова и сеопфатна петгодишна програма на која веќе сме навикнати. Сетете се што беше, беше и е Зелениот договор, чии ефекти не се суспендирани, но сè уште се чувствуваат. Комисијата вели дека Компасот за конкурентност го става ова како еден од главните принципи за дејствување на заедницата во овој законодавен дом, што покажува, како што многу партии, специјалисти и лидери осудија, дека во минатиот законодавен дом – а можеби и некои повеќе – Унијата имаше се откажа од конкурентноста на своите компании, на својата економија. Нема да го кријам. Документот што вчера го презентираше Комисијата звучи како нова измама. Формулацијата, јавната комуникација и пропагандата најавуваат големи промени во начинот на кој се работи во Брисел, но кога ќе го прочитате целиот документ, останува чувството дека сè ќе продолжи горе-долу исто.
На пример, постојаната потреба сите земји да се усогласат.

Зошто? Брисел сè уште не разбира дека секоја земја-членка има свои потреби, приоритети или сектори кои смета дека треба да ги зајакне. Брисел не се откажува од планирањето и насочувањето на националните економии, од законодавната задача, но заборава дека економиите растат, како дрвјата, кога имаат вода, сонце и простор. И тоа треба да го прават политичарите, ослободувајќи ја џунглата од правила, ограничувања, забрани, ограничувања и насоки од елитите.

Но, да продолжиме да го испитуваме извршното резиме на овој Компас за конкурентност. Комисијата секако ги враќа зборовите кои изгледаа заборавени, како што е конкурентноста (каква пропуштена шанса се шесте месеци од унгарското претседателство, каде Орбан постојано зборуваше за конкурентност, но антидемократските кордони санитарци на социјалистичкото народно мнозинство систематски ја блокираа работата во тек и иницијативите на Будимпешта!), координација, единствен пазар или поедноставување. Меѓутоа, она што се случува е дека другите кои се чини дека се непремостливи пречки, како што се регулативата, декарбонизацијата или јавното финансирање, не исчезнуваат. Не можеме да заборавиме дека светот радикално се промени за неколку недели. Бруталната победа на Трамп и неговите први одлуки – кои ја демонстрираат неговата цврста решеност да ја спроведе својата економска програма – треба да ја натераат Комисијата да размисли, а тоа се чини дека не се случи. Се чини дека не е земен предвид фактот дека САД одлучија да се повлечат од Парискиот договор или разумно бараат сите земји-членки на НАТО значително да ги зголемат своите воени или одбранбени трошоци. Ако нешто знаеме во Европа, по 70 години практично непречена доминација на социјалдемократските политики засновани на планирање и зголемена јавна потрошувачка, тоа е дека регулирањето не создава богатство, наметнувањето правила не поттикнува добро економско однесување и претприемништво и постојаното создавање на органи, агенции и јавни инспекциски служби не гарантира добри резултати. Не велам дека понекогаш – и во одредени сектори на реалноста како што се правдата, внатрешната и надворешната безбедност, одбраната – таквата јавна интервенција не е само соодветна, препорачана или дури и суштинска; како што е случај и со интервенцијата во согласност со принципот на супсидијарност во прашања како што се здравството или образованието. Но, функционирањето на економијата, иновациите, истражувањето и отворањето работни места не може да се препуштат на регулатива. Освен тоа, искуството ни кажува дека наводните придобивки од планирањето на утопии обично водат до економски неуспех, социјален колапс и масовно губење на правата и слободите. Го имаме примерот на комунизмот; но денес го имаме законодавството што произлезе од Комисијата Фон дер Лајен I.