Лица со попреченост во ЕУ

На 11 декември 2024 година, Генералниот директорат за внатрешни политики на Европскиот парламент објави студија за статистички податоци за лицата со попреченост, што Комитетот за вработување и социјални прашања претходно ги побара во оваа почетна состојба на мандатот 2024 – 2029 година.

Според студијата, околу 7,2 отсто од лицата на возраст од 16 и повеќе години кои живеат во приватни домаќинства се изјасниле за тешка попреченост, а околу 19,6 отсто пријавиле умерена попреченост. Додавајќи ги двата проценти, може да се процени стапката на попреченост во Европската унија од речиси 30 проценти. Студијата вклучува како тешки инвалиди ограничувања на видот, слухот и одењето, но ги игнорира ограничувањата во говорот во својот опсег.

Распределбата по земја-членка покажува дека дефиницијата за лица со попреченост многу варира во различни нации. На самиот врв, Летонија смета дека 34 отсто од нејзиното население страда од некаква форма на попреченост, додека Бугарија е на последно место со само 10 отсто. Особено за она што се однесува на тешките инвалиди, Шпанија лета на врвот со 10 отсто од нејзиното население се смета во таква тешка ситуација, а Бугарија е повторно на дното со 2,2 отсто.

Лицата со попреченост кои живеат во институции претставуваат помеѓу 0,7 и 0,8 отсто од населението на Европската унија. Овој низок процент е усогласен со општиот тренд на таканаречената политика на деинституционализација.

Во однос на образованието, децата со официјална одлука за посебни образовни потреби претставуваа околу 4,2 отсто, иако постои голема варијабилност меѓу земјите-членки. Повторно, можеме да забележиме значајна разлика ако ги споредиме нашите различни народи: во Летонија, повеќе од 15 отсто од малолетниците се во специјално образование, додека во Луксембург бројката не достигнува ни 1 отсто.

Околу 22,2 отсто од младите лица со попреченост на возраст од 18 – 24 години биле предвремено напуштање на училиштето во споредба со 8,4 отсто од младите лица без попреченост. Во Романија, неверојатниот процент е над 65 отсто, а потоа следи Унгарија со 46 отсто.

Што се однесува до пазарот на трудот, јазот во вработеноста на лицата со попреченост изнесуваше 22 отсто во Европската унија во 2023 година. Околу 51 отсто од лицата со попреченост се вработени, што е многу под стапката на вработеност од 73 отсто кај лицата без попреченост. Уште еднаш, ЕУ 27 претставува различни ситуации, при што Чешката Република вработува речиси 67 отсто од своите лица со попреченост на самиот врв, а Бугарија едвај 27 отсто.

Шеми за квоти за вработување на лица со попреченост не постојат во скандинавските и балтичките земји; во оние каде што постојат, квотата за вработување на инвалидите варира од 3 до 6 проценти.

Од друга страна, 28,8 отсто од лицата со попреченост живеат во ризик од сиромаштија или социјална исклученост, во споредба со 18 отсто од лицата без попреченост. Земја-членка со најголем ризик од сиромаштија или социјална исклученост за лицата со попреченост е Естонија (38 проценти, односно над една третина од вкупниот број); најмал ризик е претставен во Словачка (13 проценти).

Околу 5,3 отсто од лицата на возраст од 16 до 64 години добиле инвалидска пензија, но постојат големи разлики меѓу земјите-членки; Естонија и Белгија се рангирани на врвот, соодветно со 13 и 12 отсто, додека Грција и Словенија нудат под 2 отсто. Интересно е да се забележи дека просечниот процент на лица кои примаат инвалидска пензија е под процентот на лица кои пријавиле тешка инвалидност.

Во однос на дигиталните вештини, 81,2 отсто од лицата со попреченост користат интернет, наспроти 93,4 отсто од лицата без попреченост. Нацијата на Унијата со најголема употреба на интернет од страна на лицата со посебни потреби е Ирска (импресивни 100 проценти); на другиот крај од спектарот се наоѓа Бугарија (53 отсто).

Извор на сликата: Европска комисија, Вработување, социјални работи и вклучување