Полска ќе го предводи Советот на ЕУ

1 јануари 2025 година го означува почетокот на полското претседателство со Советот на Европската унија.

Варшава, која ја презема Унгарија, ќе ја преземе оваа улога по втор пат во својата историја, по нејзиното претседателствување во 2011 година. Полскиот семестар се одвива во контекст на глобалните политички и економски предизвици, со јасно дефинирани приоритети и клучен фокус на безбедност. Агендата на Полска е структурирана околу еден клучен збор: безбедност. Овој концепт е обработен во седум клучни димензии: надворешна безбедност, внатрешна безбедност, сајбер, енергија, економија, храна и здравје. Полска е меѓу земјите на ЕУ кои инвестираат најмногу во одбраната, издвојувајќи 4,7% од БДП за овој сектор во 2025 година. Една од главните цели на Варшава ќе биде зајакнување на трансатлантските односи. Соработката со земјите од НАТО и партнерите кои не се членки на ЕУ, како што се САД, Обединетото Кралство и Јужна Кореја, ќе биде во центарот на агендата. Оваа задача е уште поважна со доаѓањето на новата администрација на Трамп, која бара рамнотежа помеѓу одржување на добри односи со Вашингтон и управување со потенцијалните разлики. Иако Полска е подготвена да ја игра улогата на „чесен посредник“ традиционално поврзана со ротирачкото претседателство, некои внатрешни прашања може да влијаат на нејзиното дејствување. Претседателските избори закажани за мај 2025 година може да го одвлечат вниманието на владата од задачите на ЕУ. Сепак, минатите примери покажуваат дека оваа усогласеност може ефективно да се управува. На меѓународен план, проширувањето на ЕУ претставува значаен предизвик. Полска е главен поддржувач на Украина, но изборно влијателниот полски земјоделски сектор се противи на суспензијата на царините за украинскиот увоз. Варшава ќе мора да ја балансира стратешката поддршка за Киев со внатрешниот притисок за заштита на националните економски интереси. Во однос на енергијата, Полска се соочува со сложена транзиција. Историски зависна од јаглен, земјата не се истакна како поддржувач на Европскиот зелен договор. За време на претседавањето, би можело да се обиде повторно да ја фокусира дискусијата на енергетската безбедност, а не на климатската одржливост. Миграцискиот притисок на источната граница на ЕУ, поттикнат од хибридните напади од Белорусија и Русија, е друго релевантно прашање. Полска предлага воведување на „Источниот штит“ (Tarcza Wschód), систем кој комбинира физички бариери и технологии за надзор за зајакнување на границите. Оваа иницијатива веќе доби поддршка од членките на НАТО, вклучително и од балтичките земји. Полскиот семестар се совпаѓа со првите 100 дена од новата Европска комисија, предводена од Урсула фон дер Лајен. Претседателството ќе биде одговорно за иницирање дискусии за низа значајни законски акти кои ќе бидат разгледани од Европскиот парламент и Советот. Односот меѓу Варшава и Брисел, кој се подобри од унгарскиот семестар, е олеснет со соработката меѓу полскиот премиер Доналд Туск и претседателот Фон дер Лајен. Оваа клима на соработка нуди можност да се придвижи напред во сложени досиеја и да се најдат компромиси од кои ќе има корист целата Унија. Полска е добро подготвена за претседавањето со Советот на ЕУ, има обучено над сто дипломати за процедурите на ЕУ. Сепак, успехот на претседателството не зависи само од Варшава.

Како што истакнува Корделија Бјукенан Пончек од Финскиот институт за меѓународни односи, и другите земји-членки мора да бидат подготвени да работат заедно во особено бурен период. Со силна безбедносна агенда и решително лидерство, Полска има можност да има трајно влијание за време на нејзиниот мандат на чело на Советот на ЕУ. Меѓутоа, внатрешното и надворешното политичко опкружување бара рамнотежа и прагматизам за справување со сложените предизвици, истовремено промовирајќи единство и соработка во Унијата. Полското претседателство се претставува како тест за иднината на ЕУ, каде што безбедноста, стабилноста и иновациите ќе бидат клучните столбови за справување со глобалните несигурности и за консолидирање на улогата на Европа во светот.

Алесандро Фиорентино