Русија-Украина: од состанокот во Ријад до самитот во Франција

Ова се клучни часови за конфликтот меѓу Русија и Украина кој трае повеќе од три години. Посредувањето на Доналд Трамп допрва треба да даде опипливи резултати, а истото може да се каже и за Европа, која продолжува да ги поддржува Зеленски и неговиот народ, па дури и размислува за можна директна вмешаност. ReArm Europe е преименуван во Подготвеност 2030, но суштината не се менува: тоа е трка за вооружена одбрана, а 800-те милијарди предложени од фон дер Лајен се уште се предвидени. ЕУ, меѓу другото, ги „сензибилизира“ граѓаните за можноста да имаат комплет за итни случаи, навестувајќи ја можноста за непосредна опасност. Сè уште нема знаци на раздвижување меѓу страните, всушност Русија се колеба по предлозите на Трамп и се однесува на плановите на ЕУ означувајќи ги како лажни. Портпаролката на руското Министерство за надворешни работи, Марија Захарова, во последните неколку часа посочи како, од гледна точка на Кремљ, подготвеноста за распоредување „западни мировни сили во Украина – особено од страна на Лондон и Париз – всушност е трансформација на воена интервенција“. Значи, климата е далеку од опуштена.

Средбата во Ријад
Минатиот вторник, 25-ти март, САД и Украина се состанаа во Ријад за да се вклучат во разговори за прекин на огнот. Целта на Трамп е да постигне договори корисни за американската економија, но и да се погрижи да се преземат чекори кон кристализирање на војната. Се подразбира дека станува збор за привремен прекин на огнот, а не за долгорочна интервенција како што бара претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен. За време на разговорите беа поставени одредени основи, како што е можноста за добивање безбедна пловидба во Црното Море. Во пракса, во белешката објавена од САД, се чини дека е услов да се елиминира употребата на сила и да се прекине употребата на комерцијални бродови за воени цели. Киев потврдува, но и тврди дека најмала повреда, или испловување на руски воени бродови надвор од западниот дел на Црното Море, без сомнение би претставувало закана за украинскиот народ, кој тогаш ќе се чувствува целосно право да се брани, како што објасни украинскиот министер за одбрана Рустем Умеров. Накратко, тоа е како одење по јаже. Од друга страна, Русија би барала, во договор со САД, повторно воведување на светските пазари и на тој начин ќе добие „да се укинат ограничувањата на санкциите за Роселхозбанк и другите финансиски институции, кои обезбедуваат операции за меѓународна трговија со храна и ѓубрива, како и дека ќе се направи нивна очекувана врска со системот Свифт“, како што изјави Марија Захарова. Останува отворено и прашањето поврзано со енергетските извори: во објавените белешки, така што и за барањата на Украина и за Русија, исто така би имало заложба да не се погодат енергетските капацитети на двете земји. Конечно, точката за ослободување на заложниците: Зеленски и неговите луѓе повикаа на размена на воени заробеници, особено на децата кои, против нивна волја, беа префрлени во Русија. Трамп упорно сака „да стави крај на убиствата, за да се постигне траен мир“, но и покрај разговорите и потрошените зборови, руските напади во последните денови не престанаа. Затоа, ќе треба да помине многу време пред да зборуваме за вистински преговори и временски ограничен мир. Не само затоа што во однос на разговорите што наместо тоа треба да се одржат меѓу Москва и САД, портпаролот на Кремљ веќе укажа дека тие ќе се одвиваат зад затворени врати и дека нема да може да се има пристап до содржината на денот. Во секој случај, дури и ако се земе предвид сето она што се случи во текот на изминатите недели, никогаш не се ни изведе можноста Путин и Зеленски да седат на иста маса.

Европската страна: состанокот на 27 март и изјавите на Макрон
Во меѓувреме, Европа, исто така, ги движи своите чекори, но не секогаш на кохезивен начин. Меѓу различните земји-членки на ЕУ има несогласувања што да прават, особено за испраќање војници во Украина. Франција го презеде водството со тоа што беше домаќин на самитот на 27 март, но и со тоа што, заедно со Англија, беше поборник за можно распоредување на мировните сили и целосна поддршка за Украина. Целта, Макрон секогаш јасно кажуваше, е да се постигне траен мир. Значи, 30-дневното примирје што го претпоставуваа САД очигледно би било добро, но, според францускиот лидер, постои потреба да се постават темелите за повторно воспоставување на силна меѓународна рамнотежа преку трајно примирје. Тежок исход, имајќи предвид дека Русија на ниту еден начин не одобрува испраќање војници на ЕУ во Украина, ниту пак ЕУ е склона да ги прекине санкциите; сосема спротивно. Последниот самит во Париз резултираше со едногласно „не“ од земјите од ЕУ и НАТО за прекин на санкциите наметнати на Москва, како и со развој на стратегија што ќе и овозможи на Европа да се брани без Америка, доколку се прекине односот на доверба меѓу страните. Иако Маркон на прес-конференцијата ги нарече САД сигурен сојузник. Францускиот претседател додаде дека наскоро може да биде испратена англо-француска делегација во Украина за поддршка на војниците. Понатаму, Франција и Британија планираат сили за уверување чија цел е да и помогне на Украина, која „ќе оперира во воздух, земја и море“. За оваа точка, сепак, сè уште нема едногласност. Италија, заедно со Германија, е меѓу земјите кои уште од првиот момент ставија многу кочници за испраќање војници во Украина, макар и само за мировни мисии. Во текот на изминатите неколку недели и премиерот Мелони и министерот за надворешни работи Тајани во неколку наврати повторија дека Италија цврсто ќе застане на страната на народот предводен од Зеленски, но дека нема да испрати војници, ниту пак смета дека е соодветно да се зборува на оваа тема во моментов. Во белешката објавена од Палацо Чиги само во последните неколку часа, дознаваме дека италијанскиот премиер, за време на самитот во Париз, ја потврдил посветеноста на сите европски и западни партнери да сакаат да постигнат праведен и траен мир, а исто така јасно ставил до знаење дека „цврсти и веродостојни безбедносни гаранции“ кои наоѓаат „основа во евроатлантскиот контекст, исто така врз основа на моделот што е предвидено во делот на Вашингтон“. да се дискутира. Повторно, премиерот инсистираше со тоа што изјави дека Италија во никој случај нема да испрати војници на украинска територија и повика на каков било можен прекин на огнот особено во училиштата и болниците: накратко, цивилна инфраструктура. Во моментов, сепак, одговорот на САД на одбранбениот процес што го воведе Европа сè уште е нејасен. Тарифната војна, секако, не дава надеж за резолуција со која ЕУ и САД ќе се движат една рамо до рамо со друга, но како што истакна Макрон за време на неговиот говор, сè уште постои надеж дека, со оглед на геополитичкиот контекст, Трамп ќе се откаже од она што го изјави за царините во последните месеци. Ако не, Франција рече дека е подготвена тесно да соработува со “Европската комисија за да ги поддржи сите економски сектори кои ќе бидат засегнати и да обезбеди решенија. Во секој случај, не верувам дека оваа одлука ќе го зголеми растот и просперитетот на нашите општества. Затоа, се надевам дека по некои најави, претседателот Трамп ќе ја разгледа оваа одлука”.