Се разбуди нема да умре

По победата на Доналд Трамп на претседателските избори во САД, новинарите и интелектуалците ширум Европа ја прогласија смртта на будната култура. Едно од изборните ветувања на Трамп беше токму укинување на културата на будење. Родовата теорија мора да се отстрани од училиштата, рече тој. Не смее да се врши промена на полот на малолетници. Трамп, исто така, вети дека ќе ја запре цензурата на технолошките гиганти на политички контроверзните теми како што се имиграцијата и полот. Неодамна видовме како извршниот директор на Мета, Марк Закерберг, излезе и изјави дека е време Фејсбук да се прилагоди на новата реалност и да ги отстрани проверувачите на факти кои, според него, биле политички пристрасни. Наместо тоа, тие би се префрлиле на користење на системот на белешки од заедницата што Елон Маск веќе го воведе на својата платформа „Х“. Политичките коментатори кои припаѓаат на широката левица не ја ценат новата политика на Фејсбук. Тие веруваат дека Мета се чувствува принуден да се усогласи со волјата на Доналд Трамп. Тоа не е ништо друго туку отстапка на новата политичка моќ. Но, тука мора да запомниме дека волјата на Трамп е израз на волјата на американскиот народ затоа што американскиот народ го назначи Трамп за свој главен претставник на слободни и демократски избори. А една од работите што Трамп ги вети во предизборната кампања беше да понуди посилен отпор на будната култура. Она што го прави Мета, значи, е да се прилагоди на ветровите што дуваат низ американското општество и веројатно на Запад во целина. Треба да има помала цензура на мислењето кога станува збор за имиграцијата и полот. Помалку од будење. Помалку политичка коректност. Ако одиме во Шведска, која авторот на овој текст добро ја знае, факт е дека повеќето политички партии во моментов, во 2025 година, ги минимизираат прашањата што имаат врска со идентитетската политика, родовата еднаквост, расизацијата и интерсекционалноста. Големата социјалдемократска партија ќе одржи конгрес во летото 2025 година и во предлогот за партиската програма што е веќе претставен, речиси ништо не се споменува ниту за расизмот, ниту за правата на ЛГБТК луѓето. Наместо тоа, новоразбудениот интерес за национализмот се комбинира со класичниот социјалдемократски социјализам. Дури и малата Зелена партија – која во голема мера го поттикна левиот радикализам во шведската политика во последните 20 години – вели дека сака да ги минимизира социјалните перспективи во корист на почиста политика за климата и животната средина. И се чини дека веќе се исплатеше во анкетите каде партијата донекаде се зголеми и сега се чини дека е стабилна на 6-7 проценти од гласовите наместо 3-4 проценти каде што беше во изминатите 5 години. И затоа многу шведски лидери на јавното мислење со либерални и конзервативни наклонетост сега изјавија дека будењето едноставно умрело. Будењето беше само привремена мода, велат луѓето, а сега го оставивме зад нас. Никој повеќе не верува во теории за вкрстување и никој не верува во квоти засновани на бојата на кожата или можеби дури и во какви било грандиозни визии за еднакво, климатски паметно и одржливо општество. Можеме да земеме пример и да го споменеме либералниот дневен весник „Експресен“, каде уредничката писателка Карин Пил во напис од 6 јануари оваа година напиша дека шведските либерали треба да престанат да тагуваат по прогласениот мртов будење.

Будењето беше само политичка мода, вели Карин Пил. Woke се состоеше од некои измислени идеи за цензурата и застапеноста на бојата на кожата. Сето тоа треба да биде сосема туѓо за вистински либерал. Затоа, време е да сфатиме дека културата на будење треба да се напушти. Извонредно е што една уредничка писателка на водечки дневен весник во Шведска може да биде толку плитка во својата анализа. Вок беше – и е – се разбира многу повеќе од само некои минливи идеи за цензурата и бојата на кожата. Вок треба да се сфати како длабока идеолошка струја во западното општество што има карактеристики на марксизам и утопизам. Културата на будењето е радикалниот бунт на нашето време против традиционалните идентитети, хиерархии и привилегии. (А под привилегии, мислам, на пример, на привилегијата да се биде Швеѓанец во Шведска и да можам да кажам дека ова е моја татковина и ничија друга.) И оваа култура на будење веројатно нема да исчезне само затоа што политичкиот отпор станува посилен. Ако добиеме демократски претседател во САД по Доналд Трамп, тој веројатно ќе ја искине секоја одлука што Доналд Трамп сега ја донесува за да се спротивстави на ширењето на културата на будење. Проблем е и тоа што левиот идеализам се најде во нашите институции, како на пример во нашите универзитети. Етаблираните истражувачи во хуманистичките и општествените науки често имаат јасен левичарски профил и тие нема да се откажат од ова само затоа што Доналд Трамп победи на политички избори. Нивната посветеност на нивната кауза може да стане уште посилна кога ќе почувствуваат дека десничарските и „авторитарните и реакционерните политичари“ – како што ќе ги наречат – владеат со нашите општества. Ова ќе биде конфликт кој совршено се вклопува во нивниот левичарски активистички светоглед. Сега тие ќе можат да дејствуваат како шампиони за слободно истражување и демократија на интелектуалните барикади. Факт е и дека универзитетите обучија цели професии за левичарско идеолошко размислување. Наставници, социјални работници, адвокати, новинари; сите тие се обликувани и карактеризирани во последните 30 години со често левичарско образование, барем во Шведска. Сите овие луѓе нема лесно да го сменат начинот на размислување и работење и ќе останат во нашите институции 30-40 години. Можеме да го споредиме ова со тоа како изгледаше во Шведска во 1970-тите. Тогаш многу политичари и новинари беа левичарски радикали. Целото општество беше проникнато од радикализмот што се појави околу 1968 година. Но институциите – училиштето, војската, црквата, универзитетите – сè уште беа населени со луѓе од старата буржоазија. Дури кога таа генерација не се повлече и продолжи понатаму, политичкиот радикализам може да стигне до институциите. Ако сакаме да добиеме постојан конзервативен тренд на Запад како реакција на левичарскиот радикален либерализам од последните децении, тој конзервативизам исто така ќе мора да почека оние кои сега се во владата и медиумите да остарат и да бидат исчистени. надвор. Уште поголем проблем – за оние кои не ја сакаат будната култура – е тоа што левичарското радикално размислување толку јасно се зајакна како резултат на фактот што жените ги напреднаа своите позиции во јавниот живот во нашите западни земји.

Во својата книга „Den mjuka staten – feminiseringen av samhället och dess konsekvenser“ („Меката држава – феминизацијата на општеството и нејзините последици“), двајцата автори Ерик Ј Олсон и Катарина Гронквист Олсон опишуваат како сектор по сектор во шведското општество стана под влијание и карактеризирање на женски начин на размислување. И во некои области – како што е училиштето на пример – отиде толку далеку што женското размислување доминира. Истражувањата на терен покажуваат дека жените повеќе од мажите ги прифаќаат вредностите за еднаквост. И тие имаат тенденција почесто од мажите да сакаат да ги исклучат и цензурираат луѓето кои не зборуваат и не постапуваат во согласност со вредностите за кои самите мислат дека се добри и добронамерни. Културата на будење е претежно женска култура и сè додека имаме жени во јавноста (што можеме да очекуваме да го имаме долго време) овие женски будни вредности ќе влијаат на нашите општества. Така, тешко дека будењето е завршено само затоа што има се појасна политичка и популарна опозиција за разбудената култура или само затоа што Доналд Трамп победи на претседателските избори во Соединетите држави. Оние од нас кои не веруваат во будење веројатно за жал ги чека долга и упорна битка.