Слобода или безбедност? Апсењето на Павел Дуров

Дилемата на дигиталните платформи.

Веста за апсењето на Павел Дуров, основач на познатата апликација за пораки „Телеграм“, беше актуелна последниве денови. На 24 август, Дуров беше запрен на враќање од Азербејџан на секундарниот аеродром Ле Буж, под обвинение дека немал соодветно модерирана содржина и не соработувал со органите на редот во борбата против нелегалните активности, како што се трговија со дрога и измама. Француската Република го обвинува младиот руски магнат дека е соучесник во илегалната, детска порнографија и терористички активности што се случуваат на неговата платформа. Соучесништвото се должи на фактот дека Telegram, по својата природа, е шифриран и не може да биде подложен на контроли. Сепак, многу правни експерти се сомневаат во валидноста на овие обвинувања, потпирајќи се на она што би можеле да го кажеме е мантрата на модерната правда: „Кривична одговорност е лична“. Затоа, не би било правилно да се смета менаџерот одговорен за однесувањето на корисниците. Роден во Санкт Петербург и израснат во Торино, тој со години живее во Обединетите Арапски Емирати каде се наоѓа седиштето на Telegram од 30 милијарди. Апсењето на Дуров покрена многу контроверзии за веќе дебатираната слобода на изразување, тема која секогаш била присутна кога се зборува за социјалните мрежи. Првиот што застана на страната на Дуров беше неговиот колега Илон Маск, кој исто така често е во центарот на вниманието, кој на својот социјален X пишува само еден збор „liberte, liberté, liberté“. Се верува дека е директно поврзан со X и Telegram, Илон Маск всушност ќе добиел предупредување за умереност од францускиот комесар Бретон, додека апсењето на Дуров би се случило во исто време. Хаштагот #FreePavel стана вирален на социјалните мрежи за само неколку часа, истакнувајќи ја растечката мобилизација во корист на Дуров и одбраната на слободата на изразување. Во последниве години, апликацијата беше изложена на ризик да биде затворена неколку пати: во 2022 година, Германците се мобилизираа поради наводен државен удар организиран преку пораки, во 2023 година Бразил за неонацистичка закана и последно Шпанија минатиот март за прекршување на интелектуалните имот. Самата Русија, татковината на претприемачот, се закани дека ќе ја блокира апликацијата во 2018 година затоа што одби да и ги даде на владата клучевите за дешифрирање на опозициските групи создадени во неа. Општиот страв е дека настанот на Дуров ќе создаде преседан: ако тој е виновен, тогаш сите одговорни за социјалните платформи мора да се сметаат за виновни, од „најчистиот“ Марк Цукерберг до најконтроверзниот Илон Маск. Политичарите од десницата навидум застануваат на страната на Дуров, италијанскиот европратеник Карло Фиданца (FDI, ECR) пишува на социјалните мрежи дека апсењата мора секогаш да бидат добро оправдани ако зборуваме за либерална демократија, слободата на изразување е нападната и не смееме пуштете ја нашата стража. Позицијата на левичарските партии кои се фокусираат на потребата од поефикасно регулирање на дигиталните платформи во управувањето со недозволени активности е спротивна: Дуров затоа треба да одговори на обвинувањата против него со оглед на прекумерната леснотија со која се одвиваа криминалните активности во рамките на неговата апликација. . Аферата Телеграма отвора и две други значајни сценарија: првото се однесува на мрежите VPN, кои овозможуваат навигација од IP адреса различна од онаа на која е всушност поврзан на Интернет, со што се дозволуваат во некои случаи значајни хакерски напади, но никој нема (сепак) сонував да стави крај на апликации како Proton или NordVPN; вториот се однесува на новите разузнавачки техники, кои доколку ги прекинат истрагите против терористите или мрежите за детска порнографија затоа што немаат шифри за дешифрирање пораки, веројатно треба целосно да ја преиспитаат нивната работна функција. Како заклучок, апсењето на Павел Дуров претставува значајна пресвртница во дебатата за слободата на изразување, одговорноста на дигиталните платформи и регулирањето на сајбер безбедноста во Европа. Последиците од овој настан би можеле да влијаат не само на иднината на Telegram, туку и на пејзажот на дигиталните комуникации воопшто. Во Франција, тој претставува значаен случај кој покренува суштински прашања за слободата на изразување и одговорноста на дигиталните платформи. Тензијата помеѓу потребата да се обезбеди јавна безбедност и правото на слободен говор е порелевантна од кога било. Како што се развива случајот Дуров, од клучно значење ќе биде да се следат глобалните реакции и правните импликации што ќе се појават, не само за Телеграм, туку и за иднината на дигиталните комуникации ширум светот.