Социјалдемократите ловат иднина

Шведските социјалдемократи некогаш беа една од најуспешните партии во светот. Тие владееја без закана 44 години и станаа речиси синоним за Шведска, и во земјата и во странство. Сега тие се изгубени во времето.

Тајната беше дека лидерот на партијата Пер Албин Хансон (р. 1885-д 1946) го отфрли радикализмот, односно војната меѓу класите во општеството и меѓународната солидарност. Наместо тоа, тој ги ископира идеите кои шведскиот конзервативец, професорот по политички науки Рудолф Кјелен, ги развил и ги нарекол „народен дом“.

Шок на првите избори со општо право на глас

Ова решение беше одговорот на фактот дека социјалдемократите ги загубија првите парламентарни избори по општо право на глас. Загубите дојдоа како шок за партијата. Сега, кога на работничката класа и беше дозволено да гласа, тие сепак не избраа да им го дадат мнозинството на социјалистите.

За реформираните социјалисти демократијата не беше идеологија сама по себе, туку само алатка за доаѓање на власт, без револуција и крвопролевање. И во 1920-тите се покажа дека демократијата не им дава моќ на социјалистите. Што да се прави сега?

Откако радикалите се одвоија и основаа комунистичка партија, Пер Албин Хансон знаеше дека може да ја вклучи партијата со уште помалку радикална политика за да постигне успех на општите избори.

Оттогаш, победата на изборите и достигнувањето на владината моќ отсекогаш била севкупна цел, поважна од суштинската политика за шведските социјалдемократи.

Овде, шведската партија се разликува од нејзините сестрински партии во Европа, кои ставаат радикална агенда пред максималната поддршка кај електоратот.

Историски говор за „народниот дом“

Во 1928 година Пер Албин Хансон одржа еден од најважните говори во модерната шведска историја. Тој го опиша „народниот дом“ (folkhemmet) што партијата сега ќе го изгради.

– Темелот на домот е заедништвото и емпатијата. Добриот дом не познава привилегирани или обесправени, омилени и посиноци. Таму не се гледа со презир на друг, таму никој не се обидува да добие предност на сметка на другите, силниот не го угнетува и ограбува слабиот. Во добриот дом има еднаквост, обѕир, соработка, услужливост. Применето за големиот народен дом, ова би значело рушење на сите општествени и економски бариери, кои сега ги делат граѓаните на привилегирани и лишени, на богати и сиромашни, рече г-дин Хансон.

Значи: Наместо класен конфликт, требаше да се бара консензус. Наместо Марксовата меѓународна солидарност на пролетаријатот, целата концентрација би била да се обезбеди благосостојба за шведските работници.

На оваа програма, социјалдемократите управуваа со земјата од 1932 до 1976 година.

Повторно да се радикално?

Но, сега партијата има големи проблеми. Точно е дека се на ниво од 35 отсто од гласачкото тело, но истовремено се загрижени дека црвено-зелените партии за поддршка нема да бидат доволни за да стигнат до мнозинството на претстојните избори.

Затоа, од губењето на власта во 2022 година, постои трескавична потрага по нов политички наратив кој може да привлече гласачи.

Како конзервативец, интересно е да се забележи дека дебатата во социјалдемократите се чини дека повеќе се оддалечува налево. Уште еднаш, водечките аналитичари зборуваат за класна војна. За тоа што треба да се стават одредени групи пред други.

Уште поинтересно е што се разговара дали партијата треба да ги направи мигрантите новата подкласа за која партијата треба да се бори.

Во сопствениот партиски весник Aktuellt i Politiken , AiP, политичкиот уредник пишува под насловот „Разбивањето на сегрегацијата е големата класна борба на нашето време“. Тука не е вклучена старата приказна за домот на луѓето, туку бара партијата да се бори за непривилегирана група, против други групи. Другите групи вклучуваат, неверојатно, шведски работници. Така, овде социјалдемократите разговараат за битка ПРОТИВ етнички шведската работничка класа.

Јасен чекор е во радикална насока кога социјалдемократите на водечка позиција зборуваат со исти термини како комунистите. И дека пролетаријатот за кој имаат намера да се борат се мигранти кои зборуваат слабо или воопшто не зборуваат шведски.

Класен конфликт врз основа на етничка припадност

Уредникот зборува за овој радикално нов курс со оглед на фактот дека вкупно 27 отсто од шведското население сега има странско потекло. Овде можеме уште еднаш да констатираме дека социјалдемократите ја гледаат демократијата повеќе како алатка за достигнување на власт, отколку како вредност и начин на живот. Пропорцијата со странско потекло сега е толку голема што некој може да стане нивен глас во политиката.

Ова е целосно спротивно на идејата за домот на народот, каде што целта е консензус преку класните граници. Една од причините за напуштање на овој стар концепт на успех е тоа што гласачите кои му даваат приоритет на конзервативно обликуваниот „народен дом“ веќе ги напуштија социјалдемократите за шведските демократи.

Но, дали навистина е пат до успех да се започне со класна борба по етнички линии? Мене ми звучи опасно.