Subscribe
Европа се потпира на четири алтернативни правци
Дефинитивниот прекин на транзитот на рускиот гас преку Украина претставува голема промена во европскиот енергетски пејзаж. По истекот на петгодишниот договор меѓу Киев и Москва, потпишан во 2019 година, Европската комисија изјави дека Европската унија е добро подготвена да се соочи со овој нов предизвик. Благодарение на стратешкото планирање и диверзификацијата на изворите на снабдување, ЕУ е подготвена да го ублажи влијанието на одлуката. Прекинот на транзитот на рускиот гас преку Украина го потврдија и Москва и Киев во одделни изјави. Овој настан означува дополнително влошување на односите меѓу двете земји и ја нагласува желбата на Европа да ја намали зависноста од руските енергетски испораки. Во минатото, Украина беше една од главните правци за руски гас до Европа, со волумени над 130 милијарди кубни метри годишно. Денеска тој транзит е елиминиран. Украинскиот претседател Володимир Зеленски го нарече овој развој „еден од најголемите порази на Москва“, истакнувајќи ја руската „енергетска уцена“ низ годините. За да се справи со нарушувањето, Европската унија идентификуваше четири главни алтернативни патишта за обезбедување на снабдувањето со гас: Терминалите за течен природен гас (LNG) во Германија играат клучна улога. Германскиот капацитет за регасификација му овозможува да добива значителни количини од земјите производители како што се САД, Катар и Норвешка. Грчките пристаништа, благодарение на нивната стратешка локација, нудат директен пристап до ЛНГ од Источниот Медитеран и Блискиот Исток, зајакнувајќи ја енергетската отпорност на Југоисточна Европа. Италија, со своите терминали за ЛНГ и Трансјадранскиот гасовод (ТАП), може да го канализира гасот од Азербејџан и Северна Африка до срцето на Европа. Полска придонесува со терминалот Świnoujście и Балтичката цевка, која транспортира норвешки гас. Турција, иако сè уште не е главен играч, може да стане главен енергетски центар во иднина. Портпаролката на Европската комисија повтори дека енергетската инфраструктура на Европа е доволно флексибилна за да обезбеди дистрибуција на неруски гас до земјите кои се најмногу погодени од прекинот, особено оние во Централна и Источна Европа. Оваа флексибилност е резултат на значителни инвестиции во диверзификација на изворите и подобрување на мрежите за интерконекција. И покрај гаранциите за безбедноста на снабдувањето, европскиот пазар реагираше загрижено. За прв пат од октомври 2023 година, цената на природниот гас достигна 50 евра за мегават час. Ова зголемување се припишува и на крајот на транзитот низ Украина и на доаѓањето на зимските температури. Италијанскиот министер за животна средина и енергетска безбедност Жилберто Пичето увери дека Италија ги презела сите неопходни мерки за да ја обезбеди енергетската безбедност на земјата. „Складиштата за гас се целосно исполнети од 1 ноември“, рече тој, додавајќи дека во тек се дополнителни проценки за да се максимизираат резервите и да се соочиме со зимата со спокојство. Крајот на рускиот гас преку Украина е историска пресвртница и потсетување на важноста на енергетската диверзификација. Европската унија, свесна за лекциите научени од енергетската криза предизвикана од војната во Украина, ја забрзува транзицијата кон обновливи и одржливи извори на енергија, прогресивно намалувајќи ја зависноста од фосилните горива.
Оваа долгорочна стратегија не само што ја зајакнува енергетската независност на Европа, туку придонесува и за климатските цели, како што е јаглеродната неутралност до 2050 година. Прекинот на транзитот на рускиот гас низ Украина е предизвик со кој Европската унија се чини подготвена да се соочи. Со насочено планирање, отпорна инфраструктура и мрежа на алтернативни патишта, Европа се покажува способна брзо да се прилагоди на новите геополитички реалности. Сепак, потребата од продолжување на диверзификацијата на изворите и инвестирањето во обновливите извори на енергија останува клучна за да се обезбеди трајна енергетска безбедност.
Алесандро Фиорентино