Странско мешање, дезинформации и дезинформации

Минатиот март 2022 година, Европскиот парламент ја одобри првичната резолуција за странско мешање. Оваа резолуција за странско мешање во демократските процеси на Европската унија и нејзините земји-членки беше донесена со многу големо мнозинство: 552 за, 81 против и 60 воздржани. Овој документ главно се однесува на опасноста од мешање што може да дојде од Русија и Кина, со оглед на многу тешкото геополитичко сценарио во кое живееме.

Резолуцијата особено се фокусира на прашањето за дигитална дезинформација предводена од странски сили и на тој начин има за цел да ги забрани донации и финансирање од странски сили надвор од Европа кон која било партија, фондација или политичка личност која има јавна или избрана функција.

Оваа резолуција ја повикува Европската комисија да предложи повеќе нивоа, меѓусекторска стратегија и да одвои соодветни финансиски ресурси за да ги опреми ЕУ и земјите-членки со соодветни политики за отпорност и алатки за одвраќање. Оваа стратегија треба да се заснова на пристап заснован на ризик, кој ќе ги вклучи и општеството и владите.

Конкретно, резолуцијата поставува неколку цели, како што се зајакнување на отпорноста на ЕУ преку ситуациона свест, медиумска писменост и едукација, промовирање на социјална отпорност на дезинформации за време на изборните процеси и наметнување режим на санкции и рестриктивни мерки со цел да се спротивстави на дезинформациите.

На 10 -ти Март 2022 година, беше формирана нова специјална комисија, позната како ING2, и беше задолжена од Европскиот парламент да ја следи резолуцијата. Новата Комисија имаше задача да ги анализира, во соработка и консултации со постојаните комисии, постојното законодавство и политики со цел да ги идентификува можните дупки, дупки и преклопувања кои би можеле да се искористат за злонамерно мешање во демократските процеси; развивање предлози во врска со начините за отстранување на овие дупки; и промовирање на правната отпорност на ЕУ; тесно соработува со другите институции на ЕУ, властите на земјите-членки, меѓународните организации, граѓанското општество, како и со недржавните партнери во трети земји за зајакнување на акцијата на ЕУ против хибридните закани и дезинформации; обезбеди детално и ригорозно следење на Извештајот 1 на Специјалната комисија на ИНГЕ и придонесе за севкупната институционална отпорност против странско мешање, хибридни закани и дезинформации во пресрет на европските избори во 2024 година.

Затоа, ова беше многу интензивна работа и бараше значителен напор.

По првата резолуција во 2022 година, европратениците започнаа состаноци со националните, европските и меѓународните креатори на политики, разузнавачките служби на земјите-членки на ЕУ, НАТО СтратКом во Рига, Центарот за извонредност за хибридни закани (т.н. Хибриден Коу), австралиската влада и властите и соодветните тела на ОН во Њујорк, и нивните колеги и релевантните власти во Киев, Украина.

До оваа година, на 31 мај 2023 година, Европскиот парламент гласаше да предложи стратегија што може да ја зголеми европската одбранбена компетентност против странско мешање и манипулации со информации со цел да се заштитат претстојните европски избори во 2024 година.

Всушност, според пратениците во периодот непосредно пред изборите, односно од 6 јуни до 9 јуни, нападите врз информациите би можеле експоненцијално да се зголемат, земајќи пософистицирани форми. Овој факт беше истакнат во извештајот на Специјалниот комитет за странско мешање во сите демократски процеси во Европската унија. Извештајот беше усвоен на пленарна седница со 469 гласови против, 71 против и 75 воздржани.

Извештајот главно ги анализира проблемите поврзани со пречките што ги има на онлајн платформите, а се фокусира и на заштитата што треба да ја има од критичната инфраструктура и стратешките сектори. Друго клучно прашање е мешањето во изборните процеси, прашање поврзано и со тајното финансирање на политички активности од странски актери и отпорот на сајбер напади.

Очигледно, сегашната ситуација што ја доживуваме гледа сторители на ова мешање, или потенцијални сторители, главно Русија и Кина не само во Европската Унија, туку и во земјите-пристапнички, вклучително и Западен Балкан, и во земјите од глобалниот југ.

Така, Собранието ја осуди опасната појава на услуги „Дезинформации за изнајмување“ во која се вклучени сите оние даватели кои нудат дезинформациски услуги на владини и невладини актери, со алатки како што е таканаречената темна мрежа, за да се влијае изборните процеси.

Во однос на незаконските финансиски трансакции кои потекнуваат од трети земји и се насочени кон политичкиот систем на ЕУ, европратениците ја повикуваат Комисијата да ја олесни следливоста на донациите и ги повикуваат европските земји итно да го решат прашањето за донации од трети земји за националните политички партии.

Конечно, извештајот на Европскиот парламент ги истакнува ризиците од економска зависност, шпионажа и саботажа. Така, се повторува желбата да се забрани TikTok на сите нивоа на националната влада и во институциите на ЕУ. Советот и Комисијата, исто така, се охрабруваат да забранат употреба на опрема и софтвер од производители во земји со висок ризик, што секогаш ги засега Кина и Русија, како што се ByteDance Huawei, ZTE, Kaspersky, NtechLab или Nuctech.

Генерално, затоа, Европскиот парламент едногласно одлучи да спроведе координирана стратегија на европско ниво, преку промовирање нови иницијативи и поефективни постојните одредби во оваа област. Исто така, се бара финансирање што може да биде корисно за справување со дезинформации и поддршка на демократските процеси.

Со цел да се спроведе овој клучен процес е улогата на Европската комисија, од која се бара наскоро да дејствува за да претстави пакет мерки за одбрана на демократијата и законодавството за да се спротивстави на хибридните закани во ЕУ.

Известувачот Сандра Калниете, за неодамнешниот извештај на парламентот, рече: „Странското мешање во демократските процеси претставува растечка закана за безбедноста на земјите-членки на ЕУ и ЕУ, особено во позадината на брзиот технолошки развој и тековната руска војна во Украина. Мора да дејствуваме итно и брзо да ги спроведеме нашите препораки. Мора да се направи значајна и трајна инвестиција во нашата демократска отпорност, потпирајќи се на искуството на нашите партнери како Украина и Тајван“.

Работата на европското изборно тело е работа која трае со години и има за цел да ги направи Европската унија и нејзините информации што е можно повистинити и независни, спроведувајќи заедничка стратегија што може да се справи со растечките ризици поврзани со надворешното мешање .

Сепак, се чини дека активностите на Европскиот парламент не носат никакви резултати во Европската комисија, која има бизарна тенденција да не сака да го следи она што го предлагаат европратениците, избрани по волјата на европските граѓани.

Впрочем, токму во борбата против странското мешање, Европската комисија отстапува и покрај добро изразената волја на Парламентот за ова прашање. И наместо да работи на презентирање на „пакетот за одбрана на демократијата“ следната недела, Комисијата одлучи да продолжи со внатрешна анализа за да ги процени можните последици од овој предлог.

Но, во ретроспектива, пакетот не само што ќе ги таргетира кинеските и руските хакери и ботови, туку и невладините организации, добро познатите ONG. Овие се чини дека се особено подложни во овој поглед, бидејќи тие силно го критикуваа планот со кој има намера да ги натера интересните групи да обелоденат странско финансирање.

Повлекувањето на Комисијата е оправдано со образложение дека се потребни повеќе време и нови анализи за да се процени влијанието што овој пакет може да го има на економскиот, социјалниот и политичкиот фронт.

Сепак, потребата за транспарентност е една од привилегиите на Европската унија која сака да биде навистина демократска. Истата потреба за транспарентност, згора на тоа, на многу други полиња е силно поддржана од невладините организации, кои не пропуштаат можност да ја прокламираат важноста на демократските и транспарентни процеси.

Токму поради оваа причина, се чини дека е воопшто необично што на предлог што има намера да ги заштити и заштити граѓаните и информациите, постојат сомнежи за неговиот развој. Можеби затоа што со поблиска проверка, првите кои не се целосно транспарентни се токму оние кои бараат транспарентност, но само ако и кога тоа им одговара на нивните интереси.