Subscribe
На европските потрошувачи им е сè потешко да ги дешифрираат етикетите за исхрана на храната.
Оваа ситуација, опишана како „џунгла“ од Судот на ревизори на ЕУ, не само што создава конфузија, туку ги изложува купувачите на ризик да бидат измамени, со потенцијални здравствени последици. Според извештајот што неодамна го објави европското ревизорско тело, тековната законска рамка недостасува и не ја обезбедува потребната заштита од погрешни или нестандардизирани тврдења.
Фрагментиран систем
Еден од главните проблеми што ги истакна Судот е недостатокот на заеднички систем за означување на европско ниво. Во моментов, земјите-членки прифаќаат различни пристапи, придонесувајќи за хетероген пејзаж што ги збунува потрошувачите. На пример, Франција користи Nutri-Score, систем на семафори кој доделува буква и боја на храната врз основа на нивниот нутритивен квалитет, додека Италија ја користи батеријата NutrInform, која прикажува информации во форма на батерии кои се „полнат“ во зависност од процентот на дневни хранливи материи содржани во една порција. Овие два пристапа, и покрај тоа што имаат иста цел – обезбедување корисни и непосредни информации – одразуваат спротивставени филозофии. Nutri-Score фаворизира синтетичка проценка, која може да биде премногу поедноставна, додека NutrInform батеријата дава повеќе детали, но бара поголем интерпретативен капацитет од страна на потрошувачот. Недостигот на унифицирана легислатива генерира конфузија и ја поткопува довербата на европските граѓани, кои се борат свесно да изберат здрави прехранбени производи.
Лажни слогани и несоодветни контроли
Покрај фрагментацијата, Судот на ревизори на ЕУ го осуди ширењето на слогани и индиции кои можат да бидат погрешни. Термините како што се „природно“, „со малку маснотии“ или „без додаден шеќер“ не секогаш ги исполнуваат дефинираните стандарди и често се користат за чисто промотивни цели. Оваа практика, според Судот, не само што ги збунува потрошувачите, туку може да доведе и до штетен избор на храна, особено кога погрешните пораки прикриваат поголема од очекуваната содржина на шеќер, сол или маснотии. Контролите на информациите за етикетирање во моментов се ограничени, а казните за прекршоци се недоволни за да се обесхрабри неправилно однесување. Судот нагласува дека недостатокот на соодветен надзор поттикнува злоупотреба и ја ослабува довербата на потрошувачите во системите за етикетирање.
Итна потреба од усогласено законодавство
Во овој контекст, Судот на ревизори на ЕУ ја повикува Европската комисија да го забрза презентирањето на законски предлог за усогласување на системот за означување на исхраната на ниво на ЕУ. Првично се очекуваше предлог за време на неодамна завршениот законодавен мандат, но беше одложен и сега е меѓу приоритетите на новата Комисија на Фон дер Лајен. Заеднички систем би можел да ја подобри јасноста и споредливоста на информациите за исхраната, со што ќе им олесни на европските потрошувачи да ја разберат вредноста на храната што ја купуваат. Сепак, патот до договор не е без пречки, бидејќи разликите помеѓу системите што се користат во моментов, исто така, одразуваат различни политички и културни визии за тоа како да се информираат граѓаните и да се промовира урамнотежена исхрана.
Интересите во прашање
Има значителни економски и комерцијални интереси зад дебатата за означување на исхраната. Систем како Nutri-Score, на пример, некои го сметаат за казнување на традиционалните европски производи, како што се маслиновото масло или сирењето, кои би можеле да добијат понеповолна оцена и покрај тоа што се составен дел од здравата медитеранска исхрана. Од друга страна, подеталните пристапи како што е батеријата NutrInform би можеле да бидат помалку непосредни за просечниот потрошувач, намалувајќи ја нивната ефикасност. Загрозена е и улогата на прехранбената индустрија, бидејќи таа лобира да одржи одреден степен на флексибилност во начинот на кој се презентираат информациите. Стандардизацијата може да повлече значителни трошоци за компаниите, особено оние кои работат на меѓународните пазари.
Влијанието врз јавното здравје
Неуспехот да се обезбедат јасни и сигурни етикети има директни импликации за јавното здравје. Според студиите наведени од Судот, потрошувачите кои не добиваат точни информации имаат тенденција да ги потценуваат ризиците поврзани со прекумерната потрошувачка на одредени хранливи материи, како што се шеќерите и заситените масти, што придонесува за зголемување на дебелината и хроничните болести поврзани со исхраната. Хармонизираниот систем не само што би можел да промовира поинформиран избор на храна, туку и да ги намали нееднаквостите меѓу европските граѓани, обезбедувајќи еднаков пристап до квалитетни информации без оглед на земјата во која живеат. Извештајот на Судот на ревизори на ЕУ е предупредување до Комисијата и до Земји-членки: време е да се надминат поделбите и да се усвои заеднички систем за означување на исхраната што вистински ги штити потрошувачите. Само јасна и единствена регулаторна рамка ќе може да гарантира транспарентност, доверба и здравје за сите европски граѓани, истовремено промовирајќи ја конкурентноста на прехранбената индустрија во согласност со барањата за информации и безбедност.
Алесандро Фиорентино