ЕУ мора да обезбеди услови за земјоделците да ја гарантираат безбедноста на храната

Далеку од завршена, протестите на европските фармери – кои зафатија неколку европски земји од запад кон исток од есента минатата година – продолжија на сила на почетокот на оваа година. Протестите имаат различни предизвикувачи, но се спојуваат во нивното незадоволство со новата земјоделска политика на ЕУ и најновите регулативи за животната средина, кои станаа премногу скапи за нивно спроведување.

Владите во најсилните европски економии мораат да се повлечат и привремено да се откажат од некои мерки што имаа намера да ги преземат за спроведување на политиките за животна средина. Соочени со сè побесниот гнев на демонстрантите, лидерите во Брисел, во пресрет на изборите за Европскиот парламент, во 12-ти час одлучија дека е потребен „стратешки дијалог“ со земјоделскиот сектор. Пред неговото започнување на 25-ти јануари, претставниците на Европската комисија се состанаа со министрите за земјоделство од 27-те земји-членки, од кои некои пристигнаа на разговорите во Брисел со „мандат“ од земјоделците, како што е романскиот функционер Сорин Барбу.

Заклучоци од дискусијата: ЕУ мора да обезбеди услови за земјоделците да ја гарантираат безбедноста на храната на одржлив и профитабилен начин. Конкретно, во документот објавен на крајот на состанокот, Советот порача дека земјоделството мора да добие „соодветни“ средства.

„Незадоволството на нашите земјоделци е реално и веќе се изразува на улиците низ Европската Унија. Вклучувајќи и вие, комесар!“ Романскиот министер за земјоделство, Сорин Барбу, изјави на состанокот, обраќајќи му се на комесарот за земјоделство и рурален развој, Јануш Војчеховск.

Формата на протест на фармерите се разликува од земја до земја

Неодамнешните протести на земјоделците се разликуваат од земја до земја, од главните поплаки извикувани на улиците до нивните размери. Додека во Германија земјоделците протестираа против укинувањето на субвенциите за дизелот, во Шпанија протестираа против намалувањето на распределбата на вода, а во Франција против одложувањето на усвојувањето на законот за земјоделство и, поконкретно, зголемувањето на трошоците за наводнување обработливо земјиште. Генерално, декларираните и непријавените поплаки на земјоделците се однесуваат на зголемените трошоци, во услови на инфлација, зголемување на даноците и престроги еколошки регулативи. Обемот на демонстрациите расте и ризикува да го наруши економскиот живот. Згора на тоа, во Франција, таа веќе ги зеде првите жртви – една жена фармер го загуби животот, а нејзиниот сопруг и ќерка се тешко повредени откако автомобил се обиде насилно да се пробие низ блокадата на демонстрантите. Претходно, во други градови, демонстрантите го блокираа пристапот до нуклеарна централа. Во Германија, протестот на фармерите го запре производството во фабриката на Фолксваген. Колони трактори и камиони предизвикаа сообраќаен хаос во многу региони и блокираа неколку градови. И во Франција и во Германија луѓето фрлаа кофи со ѓубриво пред портите на институциите. Ова не беше прво, со слични ставови забележани од минатогодишните протести во Холандија. Против влијанието на еколошките мерки и нивните трошоци протестираа и фармерите во Белгија, Шпанија и Ирска. Еден од најдолгите и најнасилните протести на европските фармери се одржа во Холандија, каде што фармерите веќе неколку години се противат на владините мерки за драстично намалување на бројот на добитокот за борба против загадувањето со азот.

Увозот на евтино жито од Украина ги избрка источноевропските земјоделци на улица

Земјоделците протестираа минатата година и продолжуваат да протестираат во 2024 година и во Централна и Источна Европа. Овде, пак, нивната главна замерка е за увозот на евтино жито од Украина и за нелојалната конкуренција што земјоделските производи од таа земја им ја даваат на домашните во отсуство на царини. Покрај оваа нелојална конкуренција, познато е и дека дел од земјоделските производи во Украина не ги исполнуваат стандардите за квалитет наметнати од Европската унија.

За ова прашање во моментов се одржуваат големи протести во Полска – каде земјоделците привремено постигнаа „примирје“ со новиот министер, кој е на функција само неколку недели – и во Романија, која се соочува со најмалку три круга на изборите оваа година – европски парламентарни, локални и претседателски. Демонстрантите и другите – вклучително и сите влади на соседните земји-членки на Украина – чекаат Брисел да ги претстави предлозите за нови царински ослободувања за украинските земјоделски производи, кои би стапиле на сила во втората половина на оваа година.

Кој ја контролира храната, ги контролира и луѓето

Сите овие протести, генерирани од незадоволство, го привлекуваат вниманието на екстремистичките партии и движењата на заговор. Според Би-Би-Си, цитиран од „Гардијан“, тоа е случај и во Германија, каде што екстремната десница сака да започне револуција во Германија и да ги искористи овие демонстрации. Така се појавија пораки за заговор од типот: „Кој ја контролира храната, ги контролира и луѓето“.

Резултатите од анкетата цитирана од dpa ( Дојче прес-Агентур) покажуваат дека повеќе од две третини од Германците, 68%, ги поддржуваат протестите на земјоделците против владините планови за укинување на субвенциите, вклучувајќи го и ослободувањето од акцизата за дизел горивото за земјоделството, што постои повеќе од 70 години. Под притисок, извршната власт се одлучи за постепено намалување во следните три години, наместо ненадејна аболиција како што беше планирано. И тоа е откако кабинетот на канцеларот Олаф Шолц се повлече од укинување на даночното ослободување за возилата за земјоделците. Но, тоа не е доволно. Даноците за загадување им ставаат се поголем товар на земјоделците, а мерките доаѓаат по години на енергетска криза и пандемии, во кои производството и животниот стандард беа сериозно погодени.

Во Холандија протестите на фармерите завршија со формирање на фармерска партија БББ. Иако имаше единствена цел – да се бори против еколошките политики на владата на Марк Руте – БББ и нанесе голем удар на неговата партија, ВВД, на покраинските избори, ставајќи ја во кревка позиција во Сенатот на земјата.

Во Романија, ниту еден земјоделец не се појави на тридневниот протест одобрен од градското собрание во центарот на Букурешт. Причината – романските земјоделци не сакаа да се дружат со организаторот, независен, националистички политичар кој им го организираше тоа. Субвенциите што се добиваат низ годините и континуираната употреба на фосилни горива и пестициди – ова се вообичаените точки на неодамнешните протести на европските земјоделци. Со други зборови, бранејќи го статус квото, вели Јан Дуве ван дер Плоег, поранешен професор на Универзитетот Вагенинген во Холандија, цитиран од ДВ. Трите точки наведени од специјалистот за земјоделство се карактеристики на индустријализираното земјоделство. Или тоа е токму она што ЕУ повеќе не го сака.

„Има многу гласови кои треба да се земат предвид, кои велат дека земјоделството добива премногу, дека се претвора во индустрија и дека не вреди да се инвестираат јавни пари овде“, објасни комесарот за земјоделство Јануш Војчеховски на крајот на минатата година. година, најавувајќи дека субвенциите би можеле да исчезнат во не така далечна иднина, некаде околу 2027 година.

Во истиот контекст, бриселскиот функционер истакна дека стандардите на ЗЗП се опционални за земјоделците. Со други зборови, оние кои ќе се откажат од субвенциите повеќе не мора да ги почитуваат еколошките обврски. Обврските за животната средина на европските земјоделци се зголемија откако минатата година стапи на сила новата Заедничка земјоделска политика. Формата усвоена од Европскиот парламент ги ублажи ограничувањата предложени од комисијата, барем за некои клучни, жестоко дебатирани точки: враќање на деградираните земјоделски екосистеми, загадувачки емисии од големите сточарски фарми – текстот на крајот ќе ги ослободи фармите за добиток, но ќе ги таргетира свињите и живинарските фарми и заштита на волците. Европратениците, исто така, го отфрлија предлог-законот за означување на исхраната и оној за намалување на употребата на пестициди. Иницијативата за започнување стратешки дијалог со земјоделскиот сектор беше предложена во септември 2023 година од претседателката на Комисијата Урсула фон дер Лајен, која повика на помала поларизација околу Зелениот пакт.