Во брзање да ја спаси планетата, ЕУ ризикува да ја жртвува економијата

Европската унија крајно сериозно ги сфаќа своите обврски против загадувањето, обидувајќи се да го постави темпото во трката за борба против загадувањето во сите земји-членки. Во текот на изминатата деценија, ЕУ презеде водечка улога во борбата против климатските промени, додека другите големи светски сили попуштаа, па дури и уназадија, или едноставно одбија и сè уште одбиваат да ја играат својата улога во предизвикувањето глобално загадување. Ставот на извршната власт на ЕУ во овој поглед е, во најмала рака, чуден, имајќи предвид дека ЕУ се чини дека го води овој маратон на одржлив, непоколеблив начин, пред глутницата, при што главните светски загадувачи намерно заостануваат, како да за да се избегне исцрпување на нивните ресурси. Политиката за животна средина на ЕУ, со нејзиниот Зелен договор и Индустриски зелен договор, е дотолку позабележителна затоа што желбата на блокот на ЕУ да придонесе за заштита на воздухот што планетата го дише изгледа непропорционална на штетата што ја прави во споредба со другите земји.

ЕУ трето место по вкупни емисии на стакленички гасови во атмосферата

Иако ЕУ е на третото место според вкупните емисии на стакленички гасови, пет земји, ниту една од блокот на ЕУ, се одговорни за повеќе од 60% од глобалното загадување. Најголемите светски загадувачи, кои историски „се натпреварувале“ за првото место, се Кина и САД, а потоа следат Индија, Русија и Јапонија, открива студијата на Global Carbon Project.

35% од вкупните глобални емисии на јаглерод диоксид и метан од само 20 компании

Од друга страна, според анализата на Ричард Хид од американскиот Институт за отчетност за климата, најголемиот светски орган за следење на влијанието на фосилните горива врз животната средина, 20 компании ширум светот придонесуваат со 35% од сите глобални емисии на јаглерод диоксид и метан. Станува збор за компании од енергетската индустрија чии активности имаат значително влијание врз животната средина во изминатите шест децении. Тие вклучуваат Chevron, Exxon, BP, Shell, Saudi Aramco и Gazprom. PetroChina е исто така на списокот, но официјални лица велат дека таа е посебна компанија од нејзиниот претходник China National Petroleum и немала никакво влијание или одговорност за влијанието на првата врз животната средина. Ниту една компанија од ЕУ не е на оваа листа.

Ветувањето на ЕУ за намалување на емисиите на CO2 за најмалку 55% ​​до 2030 година и постигнување климатска неутралност до 2050 година, а Европскиот зелен пакт од 1.800 милијарди евра е повеќе од дарежлив. Во текот на изминатите две децении, ЕУ не само што соработуваше, туку и се натпреваруваше со САД во иницијативите за климатски промени. За жал, на прв поглед, во брзањето да ја спаси планетата, ЕУ ризикува да ја жртвува својата економија.

САД беа единствената земја што се повлече од Парискиот договор за климатски промени во првите денови на функцијата на републиканецот Доналд Трамп, бидејќи тој јасно стави до знаење дека „не сака да ја жртвува американската економија“. САД, исто така, повторно се приклучија на договорот на првиот ден од мандатот на новиот демократски претседател Џо Бајден, за кого прашањата за животната средина беа високо на неговата изборна агенда. Најавените цели на Бајден – пад од 50-52% на емисиите на јаглерод во однос на нивото од 2005 година до 2030 година – се речиси двојно повеќе од заложбите на неговиот демократски претходник Барак Обама, кој постави цел од 26-28% до 2025 година. Во исто време, администрацијата на Бајден врши притисок врз Кина – и ги охрабри другите да го сторат тоа – да ги намали емисиите и да преземе исплати на долг кон земјите во развој.

Според изјавата на Џејк Саливан, американскиот советник за национална безбедност, советникот за климата во Белата куќа, Џон Кери, се вели дека се залагал за тоа за време на неговата јулска посета на Пекинг.

„Секоја земја, вклучително и Кина, има должност да ги намали своите емисии“, нагласи Саливан, а „светот мора дополнително да ја охрабри, па дури и да ја притисне Кина да преземе многу порадикални чекори за да ги намали своите емисии“.

Конкуренцијата меѓу двете најголеми светски економии се почувствува и во нивниот став за иницијативата „Загуба и штета“ на Брисел за создавање специјален фонд од кој ќе бидат обештетени земјите во развој и во кој ќе придонесат големите загадувачи.

САД конечно се согласија на оваа иницијатива минатата година во Шарм-ел-Шеик (Египет) на COP27 (Конференција на ОН за климатски промени), откако ја отфрлија идејата на претходниот состанок поради условите поставени од Кина. Иницијативата „Штета и загуба“ се повикува на моралната одговорност на индустријализираните земји, кои речиси два века се главни извори на загадување. Меѓутоа, Кина тврди дека е земја во развој.

За разлика од ЕУ, Кина е посветена да стане јаглеродно неутрална дури во 2060 година. Дотогаш, кинескиот претседател Си Џинпинг даде гаранции дека неговата земја ќе ја намали употребата на јаглен од 2026 година. Но, до 2022 година, Кина ги одобри најмногу нови електрани на јаглен од 2015 година, според извештајот на Центарот за истражување на енергија и чист воздух (CREA) и Глобалниот енергетски монитор (GEM). Емисиите на јаглерод во Кина сега се повеќе од двојно од оние на САД и трендот е нагорен. И ова во време кога Европа и САД преземаат сериозни чекори за нивно намалување.

Европската унија не само што се натпреварува со САД во цели, туку и во дарежливи распределби на средства за зелена индустрија. Контрапонудата на ЕУ до ИРА – масовниот план за субвенционирање на САД – е таканаречениот индустриски план на зелениот договор. Но, според анализата на Политико, таа влегува во „војна на наддавања“ и не може да победи.

Актот за намалување на инфлацијата во САД (ИРА) од 369 милијарди долари е иницијатива што ќе предизвика страв кај извршната власт во Брисел дека би можел да го повлече европскиот бизнис преку Атлантикот. Стравот беше јасно изразен од претседателката на Комисијата Урсула фон дер Лајен.

„Мораме да имаме алтернатива на понудите лансирани во странство. Сакаме индустријата да остане тука, да напредува овде“, рече таа на претставувањето на планот за зелени договори.

Индустрискиот план за зелена зделка доаѓа со даночни намалувања за одржливите компании, има за цел да ги пренасочи готовината кон „чистите“ технолошки индустрии и да ги релаксира правилата за државна помош. Но, планот се соочува со големи критики поради две причини, пишува Политико. Прво, во голема мера се потпира на постојните линии за финансирање, а не на нови – Комисијата користи непотрошени средства од механизмот од 800 милијарди евра што ги финансира националните NREN и сака даночни олеснувања за зелените фирми во рамките на нејзиниот фонд за алтернативна енергија REPowerEU, кој „препакува „220 милијарди евра неискористени заеми, со дополнителни 20 милијарди евра нови здружени заеми. Второ, ризикува да ги антагонизира земјите од ЕУ поради стравувањата дека најголемиот дел од субвенциите ќе одат за големите земји, особено Германија и Франција. Ова и покрај тоа што овие двајца добија 80% од субвенциите одобрени од Комисијата во 2022 година.

„ЕУ прави важен потег за зелената транзиција. Но, фирмите сами ќе одлучат каде е најатрактивното деловно опкружување“, изјави американски претставник, цитиран од Политико.

Без значителни субвенции, европската автомобилска индустрија е загрозена

И ЕУ и САД се караат за оданочување на електричните автомобили, само методите се различни. Бајден најави амбициозен предлог политика на почетокот на минатата година, според кој електричните возила би можеле да сочинуваат две третини од новите автомобили продадени во САД до 2032 година. Како резултат на тоа, американското Министерство за енергетика ги објави плановите да и помогне на автоиндустријата да премине кон електрични возила со заеми и грантови од 12 милијарди долари. Програмата има за цел да изгради или реновира фабрики во заедниците со постоечки капацитети за производство на автомобили и да го зајакне домашниот синџир за снабдување со електрични возила. Во исто време, „производителите на автомобили во Европа се соочуваат со асиметричен предизвик“, рече Лука де Мео, претседател на Европската асоцијација на производители на автомобили.

„Веќе не сме на чело на технолошката трка (…) додека субвенциите во ЕУ за електрични возила со нула емисија се намалуваат, гледаме огромна поддршка од нашите конкуренти во Кина и САД“, забележа претставникот на ACEA. во контекст на дискусиите за воведување на новиот стандард за загадување Еуро 7, кој би направил транзиција кон електрични автомобили во Европа до 2035 година.

Во отсуство на значителни субвенции, некои гласови тогаш предупредија дека новите правила ја ставаат во опасност европската автомобилска индустрија и инвестициите во овој сектор и ќе им наштетат на економиите на некои земји со закана за илјадници работни места.

„Во нивната сегашна форма, правилата за загадување Еуро 7 ја ставаат во опасност автомобилската индустрија низ Европа. Во исто време, тие ги ставаат на ризик работните места“, предупреди чешкиот министер за транспорт Мартин Купка.

Од друга страна, коалиција од осум земји потпишаа неофицијален документ во кој ја обвинуваат Европската комисија дека ги оптоварува производителите на автомобили со дополнителни обврски, објави во контекстот „Еуроњуз“.