Чудното однесување на европските институции

Постоењето на несогласувања меѓу националните судови и Судот на правдата на Европската Унија, во принцип, е феномен што не треба да го изненади правникот; како различни надлежни тела, тие можат да донесат различни, па дури и спротивставени одлуки. Сепак, би се очекувало да постои јасен механизам за одредување кој од двата треба да преовладува, механизам прифатен од сите. За жал, ако тоа не е случај во Европската унија, се чини сосема јасно дека сериозен пропуст во нејзиниот правен систем ја доведува во прашање неговата сериозност.

Навистина, неколку национални уставни судови веќе ги оспорија пресудите на Судот на правдата на Европската унија, како и принципот на првенство на европското право над националното право, што Судот го измисли во 1963 година. Од пресудата Van Gend & Loos, која често се наведува како прелиминарно оправдување за гореспоменатиот принцип на приматот, Судот со седиште во Луксембург изјави дека земјите-членки го ограничуваат својот суверенитет при потпишувањето на договорите, што е најљубопитна изјава бидејќи всушност ја нема никаде може да се најде во Договорите.

Во пресудата Costa v .“. Друга непријатна дедукција, бидејќи ниту обврзувачката сила ниту директната примена не го одредуваат приматот. Недостигот на логика, не само правна, туку само фундаментална, од страна на величествено платените судии на Европската унија е уште еден сериозен дефект во цврстината на оваа меѓународна организација.

Точно е дека, во согласност со член 19.3 од Договорот за Европската унија, неговиот Суд на правдата одлучува за толкувањето на правото на Унијата и за валидноста на актите донесени од нејзините институции, но тоа не му дава никаков примат.

Секако, овие недоследности беа истакнати од различни земји-членки. Пред Полска и Унгарија – нации кои неодамна имаат тенденција да се однесуваат помалку ропски кон бриселската криптократија – германскиот Сојузен уставен суд значително го оптоваруваше принципот на приматот. Се работеше за пари, а ние веќе знаеме дека европските пари, на крајот на краиштата, се суштински контролирани од Франкфурт, а не од Белгија или Луксембург. Вреди да се потсетиме дека некогаш прекрасниот град Хесија не е само седиште на Европската централна банка, туку и на Германската Федерална банка, и тоа не случајно. Кога Европската централна банка беше создадена за да го контролира евро-хаосот, тоа беше одлучено во Берлин и прифатено во Брисел, Париз, како и во сите други несогласни европски канцеларии. Финансиите на Брисел и на целата Унија треба да се управуваат на петнаесет минути со автомобил од канцелариите на германската монетарна власт.

Наспроти ова, судиите од Карлсруе ја донесоа својата пресуда за Вајс на 5 мај 2020 година, со што изјавија дека две одлуки на телата на Европската унија се ултра виресни и делумно неуставни, имено, оние кои доаѓаат од гореспоменатата Европска централна банка и Судот на правдата на Европската унија за европската програма за откуп на јавен долг. Како последица на тоа, Германија го оспоруваше авторитетот на двете.

Според германскиот Уставен суд, Европската централна банка не дејствувала во рамките на своите надлежности кога купила обврзници во вредност од 2,6 трилиони евра, бидејќи операцијата требало претходно да биде одобрена и од германската федерална влада и од Бундестагот .. Како резултат на тоа, германскиот Уставен суд прогласи дека ниту одлуката на Европската централна банка, ниту пресудата на Судот на правдата на Европската унија со која се одобрува трансакцијата не треба да се спроведуваат во Германија.

Читателот лесно ќе ја согледа суровоста што ја наметнува одлуката на германските судии. На правото на ЕУ не само што му недостига никаков и целосен примат над германското право; но и пресудите на највисоките власти во Европската унија не треба ни да се применуваат во Германија.

Понатаму, дури и правните трошоци беа досудени во корист на г. Вајс и неговите сотужителите. Сите средства потрошени за хонорарите на нивните адвокати (износ од шест цифри) требаше да се платат од расположената јавна каса на Сојузна Република, поради јасноста на случајот според судиите од Карлсруе.

Во практична смисла, Бундесбанката повеќе нема да учествува во програмата за купување обврзници на Европската централна банка; Европската монетарна власт можеше да продолжи да стекнува јавен долг доколку сакаше и ако другите нации љубезно ѝ дозволија да продолжи да го прави тоа, но во никој случај со средства кои доаѓаат од Германија. Очигледно е дека ваквото сценарио значително би ја ограничило маргината на маневрирање во Унијата.

На крајот, германските даночни обврзници беа заштитени, бидејќи со купување на јавен долг, Европската централна банка испраќа порака до оние земји-членки кои сакаат да преземат повеќе долгови, знаејќи дека тие ќе бидат купени од државниот трезор на Унијата. Но, поголема понуда на јавен долг ја намалува неговата цена, односно каматната стапка по која таквите задолжени нации мора да го вратат. Ова не само што би било спротивно на духот на Договорот од Мастрихт (кој и забранува на Европската централна банка директно да купува јавен долг од државите), туку и на интересите на ниско задолжените нации како Германија и нивните државјани.

Освен тоа, ризиците од неисполнување на обврските би биле пренесени и на германските даночни обврзници, кои би морале да ги сносат до степен до кој Бундесбанката е главниот придонесувач за билансот на Европската централна банка. Двете тела на ЕУ, Европската централна банка и Судот на правдата, се обидоа да се спротивстават на критиките во врска со државното финансирање со тврдењето дека европската монетарна власт не ја преминува бариерата од една третина од јавниот долг издаден од која било земја-членка. Но, ниту тоа не беше оценето за доволно од германските судии, како дополнителна демонстрација дека приматот е, за нив, химера.

По созревањето повеќе од една година што треба да се направи во однос на германскиот став, на 9 јуни 2021 година Европската комисија и испрати на владата на Сојузна Република формална комуникација за прекршување на основните принципи на правото на Унијата, имено оние за автономија, приматот, ефективност и единствена примена, како и почитување на јурисдикцијата на Судот на правдата. Со Полска и Унгарија, нападите се постојани, но тука беше неопходно постојано да се преиспитува како да се дејствува во однос на Берлин, пред да се одлучи да се покрене постапка.

На веб-страницата на Европската комисија особено беше истакнато дека одлуката на германскиот Уставен суд го нарушува принципот на првенство на правото на Унијата. Два месеци подоцна, владата со која претседава Олаф Шолц одговори преку писмо на четири страници во кое Германија, без да ја промени одлуката на својот Уставен суд, ги признава принципите на автономија, приматот, ефективноста и униформната примена на правото на Унијата, како и вредностите прокламирани со член 2 од Договорот за Европската унија, особено владеењето на правото.

Дополнително, Владата на семафорот – според боите на нејзините три партии учеснички – во своето писмо експлицитно ја прогласи надлежноста на Европскиот суд на правдата, чии одлуки се обврзувачки и не се предмет на жалба. Се додава дека законите актите на институциите на Унијата не подлежат на контрола на уставноста од страна на германските судови и дека може да се обжалат само пред Судот на правдата во Луксембург.

Германскиот одговор експресно потврди дека се придржува до должноста за лојална соработка во согласност со европските договори, обврзувајќи се да ги искористи сите средства што и се на располагање за да се избегне, во иднина, повторување на одлука како што е онаа донесена на 5 мај 2020 година од страна на Судот во Карлсруе.

Со ваквите изјави, Европската комисија реши да ја затвори, едвај четири месеци подоцна, постапката што толку длабоко размислуваше да ја покрене против Германија. Тоа е во секој случај лажно затворање, начин на дејствување што уште еднаш покажува дека е многу туѓ на секоја логика и правна издржаност.

Прво, затоа што германската извршна власт не се потруди да го оспорува нејзиниот Уставен суд. Сосема очигледно, правната рамка на Сојузна Република не му дозволува на канцеларот да ги отповика одлуките на телото што го толкува Бон Grundgesetz од 1949 година: но тој можеше да издаде јавна изјава, без да и го препушти на Европската комисија, индиректно и со пословичен недостаток на транспарентност што ја карактеризира оваа институција на Унијата, да пренесе мала нота што ќе им овозможи на двете страни да излезат од немирот.

Второ, затоа што одлуката на судот во Карлсруе потврдува дека принципот на приматот, толку грандиозно прогласен од властите во Брисел, не може да се сфати премногу сериозно, па дури и да се смета за отпадна хартија, во зависност од конкретните интереси и фактичката моќ на соодветните страни во кавгата. Резолуцијата на Брисел за оваа работа всушност изгледаше прилично детска, како наставнички укор кон насилникот кој ги прекршил истите правила кои помалку влијателните колеги не можат да се осмелат да ги игнорираат и тоа без вистинска последица или санкција.

Конечно, бидејќи ништо од ова не беше правно решение за проблемот, туку компромис меѓу Берлин и Брисел, можеби едноставно преку телефонски разговор на германски, бидејќи не е изненадувачки што Урсула Гертруда, главниот станар на палатата Берлајмонт, доаѓа од Производител на крпа од Бремен.

Хорхе Мартинез и Мигел Толедано се советници во Европскиот парламент за групата европски конзервативци и реформисти.

The text was translated by an automatic system