Subscribe
Во последниве години, италијанската економија покажа изненадувачка издржливост и динамика, во некои аспекти дури и ја надмина Германија, која традиционално се смета за движечка сила на Европа.
Овој резултат е особено значаен ако го земеме предвид глобалниот економски контекст кој се карактеризира со несигурности и предизвици, како и запирање на вонредните мерки како што е Супербонус, кој му даде значителен поттик на италијанскиот градежен сектор. Споредбата меѓу двете економии ги истакнува не само структурните разлики, туку и различните стратегии за раст усвоени од двете земји. Според податоците на Истат, италијанскиот бруто домашен производ (БДП) забележа пораст од 0,2% во вториот квартал од 2024 година во однос на претходниот квартал и од 0,9% во тренд. Овие резултати, иако скромни во апсолутна вредност, претставуваат позитивен сигнал за италијанската економија, особено кога се споредуваат со оние на Германија. Германската економија, всушност, забележа благо пад од 0,1% во истиот период, по слабиот раст од 0,2% во првиот квартал. Овој тренд ја одразува постојаната стагнација на германската економија, влошена од фактори како што се забавувањето на домашната побарувачка, зголемувањето на трошоците за енергија и работна сила и клима на несигурност што ги натера компаниите да ги одложат своите инвестициски одлуки. Германија, која со децении го предводи европскиот економски раст, сега е во фаза на структурни тешкотии. Причините за оваа стагнација се сложени и меѓусебно поврзани. Меѓу главните, ја истакнуваме слабоста на инвестициите во клучните сектори како градежништвото и опремата, како и негативното влијание на високите трошоци за енергија врз преработувачката индустрија, која традиционално го претставува срцето на германската економија.
Улогата на услужниот сектор во Италија
За разлика од Германија, Италија забележа поголема динамика во услужниот сектор, што го компензира падот на додадената вредност во секторите како што се земјоделството, шумарството, рибарството и индустријата. Оваа промена кон економија управувана од услуги беше клучна за италијанскиот раст, а туризмот одигра водечка улога во овој контекст. Всушност, туризмот е еден од најотпорните и најдинамичните сектори на италијанската економија во последниве години. Во 2023 година, Италија забележа највисоки вредности во платниот биланс за туризмот, а овој тренд продолжи и во 2024 година, со значителен раст во првиот квартал. Овој сектор придонесе не само за БДП, туку и за вработување, обезбедувајќи суштинска поддршка во период на голема економска неизвесност. Еден од клучните елементи што ја поддржуваше италијанската економија во претходните години беше Супербонус, владина иницијатива насочена кон поттикнување на енергетската и сеизмичката преквалификација на зградите. Оваа програма даде значителен поттик на градежниот сектор, придонесувајќи значително за растот на БДП. Сепак, Супербонусот исто така изрази загриженост за неговото влијание врз јавните финансии, бидејќи се сметаше за скапа мерка и тешко да се одржи на долг рок. Со завршувањето на Супербонус, забележано е забавување во градежниот сектор, кој сепак продолжи да има корист од резидуалните ефекти од претходните мерки. Според парламентарната канцеларија за буџет (УПБ), индустриското производство во Италија се намалува од крајот на 2022 година и не се очекува промена на трендот на краток рок, како во преработувачката така и во градежништвото. Сепак, италијанската економија покажа одреден капацитет за прилагодување, при што другите сектори делумно го компензираат овој пад.
Предизвици и идни перспективи за Италија
И покрај позитивните знаци, италијанската економија не е ослободена од предизвици. Индустријата, особено, продолжува да страда од постојано високите трошоци за енергија, кои ја намалија конкурентноста на италијанските компании на меѓународните пазари. Понатаму, економската несигурност останува висока, при што домаќинствата и деловните субјекти сè уште се претпазливи во одлуките за трошење и инвестиции. Очекувањата за раст во наредните квартали се цврсто поврзани со одлуките што ќе бидат донесени со следниот закон за буџет, како и со спроведувањето на Националниот план за закрепнување и отпорност (ПНРР). Овој план, во голема мера финансиран од европските фондови, се смета за еден од главните лостови за поддршка на економскиот раст на среден рок, преку инвестиции во инфраструктурата, дигитализацијата и енергетската транзиција. Во однос на даночните приходи, италијанскиот буџет покажува позитивни знаци. Последното ажурирање содржано во ребалансот на буџетот истакнува зголемување од 24,7 милијарди евра во споредба со првичните прогнози, со значително зголемување на приходите од персонален данок и корпоративен данок на доход, иако ДДВ е намален. Ова подобрување на приходите може да и обезбеди на владата поголема флексибилност за спроведување мерки за поддршка на економскиот раст.
Кризата на германската економија: причини и последици
Кризата низ која минува германската економија не може да се потцени со оглед на централната улога што Германија отсекогаш ја имала во европската економија. Според индексот Ifo, кој е клучен показател следен од финансиските пазари, германската економија изгледа „блокирана од кризата“ и не се очекува значително подобрување во третиот квартал на 2024 година. Оваа состојба на стагнација е особено видлива во индустрискиот сектор, каде компаниите ги одложуваат инвестициите поради високата економска неизвесност. Причините за оваа криза се повеќекратни. Покрај веќе споменатите фактори, како што се високите трошоци за енергија и забавувањето на домашната побарувачка, Германија се соочува со низа структурни предизвици. Тука спаѓа енергетската транзиција, која наметнува високи трошоци за бизнисите и растечката глобална конкуренција, која ја нагризува доминантната позиција на Германија во секторите како што се автомобилската и прецизната механика. Забавувањето на германската економија има значителни импликации за целата еврозона. Германија, како најголема економија во еврозоната, традиционално го поттикнува економскиот раст на блокот. Сепак, со оглед на тоа што Германија се бори, товарот на растот може да се префрли на други земји, вклучително и Италија. Ова претставува можност за Италија да ја зајакне својата улога во еврозоната, но исто така бара внимателно управување со економската и фискалната политика за да се избегне настанување на истите тешкотии што во моментов ја кочат Германија. Италија мора да одговори на своите внатрешни предизвици, вклучително и потребата за подобрување на продуктивноста и намалување на јавниот долг, но може да ги искористи и можностите што ги нуди германската криза за да го консолидира својот раст. Секторот на услуги, особено, нуди значителен потенцијал, особено ако е поддржан од инвестиции во инфраструктура и дигитализација. Понатаму, Италија може да има корист од зголемената глобална побарувачка за туризам и висококвалитетни производи, сектори во кои земјата има силна позиција. Споредбата меѓу италијанската и германската економија ја истакнува промената во европската економска динамика. Италија, и покрај структурните тешкотии и прекинот на мерките како што е Супербонус, покажа изненадувачки капацитет за раст, поттикнат пред сè од услужниот сектор и туризмот. Напротив, Германија се соочува со криза која може да има долгорочни импликации за нејзината економија и за целата еврозона. Ова сценарио и нуди на Италија единствена можност да ја зајакне својата улога во Европа, но исто така бара внимателно управување со економските политики за поддршка на растот во наредните години. Со поддршка на PNRR и внимателно управување со јавните финансии, Италија може да продолжи да расте и да ја зајакнува својата позиција во европски контекст, станувајќи клучен играч во економското закрепнување на еврозоната. За целосно да ја искористи оваа можност, Италија ќе мора да се фокусира на структурни реформи кои ја подобруваат конкурентноста и иновативноста, искористувајќи го максимумот од европските фондови и промовирајќи средина погодна за инвестиции. Само на тој начин ќе може да го консолидира својот раст и да придонесе за порамномерна и попросперитетна Европа.
Алесандро Фиорентино