Subscribe
Прашањето за воздушниот простор на Западна Сахара зазеде критичен пресврт во дипломатските односи меѓу Шпанија и Мароко. И покрај тековните дискусии меѓу двете влади, ситуацијата се чини дека напредуваше без потребната јасност, во средина обележана со непроѕирност.
Со години, воздушниот простор на поранешната шпанска колонија е управуван од контролори на летање од Канарските острови, во согласност со меѓународното право и под надзор на Меѓународната организација за цивилно воздухопловство (ICAO), агенција на ОН.
Сепак, откриено е дека Мароко сега контролира помеѓу 15% и 20% од овој воздушен простор, што сигнализира значителна промена во управувањето со територијата. Ова прашање не се однесува само на суверенитетот на областа, туку и на влијанието врз билатералните односи и економските интереси на Шпанија, особено на Канарските Острови.
Во март 2022 година, Шпанија презеде важен чекор во решавањето на спорот во Западна Сахара со промена на ставот за планот за автономија предложен од Мароко за поранешната колонија. Оваа одлука, која ја промени политичката рамнотежа во регионот, доведе до преговори меѓу двете земји за, како што го нарекоа „ко-управување со воздушниот простор“.
Деталите од овие преговори остануваат тајна.
МНР избегна да дава детали, создавајќи неизвесност и на политички и на јавното мислење. Во меѓувреме, преземени се конкретни активности кои го зајакнуваат влијанието на Рабат врз областа, како што е едностраното воспоставување зони за забранети летови и измената на назначувачите на ICAO за аеродромите во Западна Сахара, што дополнително ја комплицира ситуацијата.
Де факто отстапувањето на воздушниот простор на Мароко е значајно, особено во економски контекст како оној на Канарските Острови, регион кој се потпира на туризмот и воздушното поврзување за својот развој.
Експертите и локалните политичари се загрижени дека, доколку Мароко ја преземе целосната контрола врз воздушната навигација во областа, може да воведе ограничувања на летовите или да ги промени рутите што негативно ќе влијаат на регионот.
И покрај загриженоста, социјалистичката влада на Педро Санчез задржа двосмислена позиција.
Министерот Албареш во парламентот ги негираше извештаите за неминовен трансфер на воздушниот простор, отфрлајќи ја загриженоста како „гласини“ и тврдејќи дека постои „јасен патоказ“ меѓу двете земји.
Во овој контекст, ситуацијата станува уште покомплицирана со користењето на воздушниот простор на Западна Сахара од страна на Мароко за воени активности, што влијаеше на безбедноста на воздушниот сообраќај во областа. Внатрешните извештаи од Аена и другите шпански воздухопловни власти ја истакнаа тешкотијата во управувањето со воздушниот сообраќај во овие области, со зголемен број инциденти и недостаток на комуникација меѓу вклучените страни.
Постоењето на опасни зони, активирани еднострано од Мароко без координација со Шпанија, ги зголеми безбедносните ризици во регионот. Овие активности, во комбинација со неможноста да се гарантираат услугите за пребарување и спасување во некои делови на Западна Сахара, ги нагласуваат техничките и дипломатските предизвици со кои се соочува Шпанија во управувањето со регионот. Овие предизвици дополнително се влошуваат со едностраните дејства на Мароко, кои продолжуваат да ја нагризуваат способноста на Шпанија да одржува контрола над воздушниот простор.
Додека шпанските власти инсистираат на тоа дека преговорите се ограничени на техничкото управување со воздушниот простор, едностраните акции на Мароко и недостигот на транспарентност на шпанската влада предизвикаа зголемена загриженост.
Ситуацијата останува неизвесна, а како што продолжуваат преговорите, се чини дека ризиците за безбедноста и стабилноста на регионот се зголемуваат. Клучот ќе лежи во тоа како се менаџираат овие дискусии и колкава транспарентност одлучи да обезбеди владата на Санчез за јавноста и локалните власти.
Постојаната непроѕирност околу овие преговори е алармантна, бидејќи недостатокот на јасна комуникација само ја продлабочува неизвесноста за Шпанија и нејзините региони директно погодени од ова прашање. Влогот е голем, а справувањето со спорот за воздушниот простор на Западна Сахара може да има трајни последици врз политичката, економската и безбедносната динамика меѓу Шпанија и Мароко.