Ерменија се движи кон членство во ЕУ

Ерменија направи одлучувачки чекор кон членството во ЕУ, означувајќи можна промена на правецот во нејзината надворешна политика и геополитичко позиционирање.

Владата на премиерот Никол Пашинјан го одобри нацрт-законот кој, доколку биде одобрен од Парламентот, ќе ја наведе земјата да ја формализира својата кандидатура за ЕУ ​​и да го достави прашањето на народната пресуда преку референдум. Овој развој на настаните претставува значајна пресвртница за земјата традиционално поврзана со Русија и нурната во деликатна ситуација на конфликт со соседен Азербејџан.

Политичка и геополитичка промена на насоката

Проектот за приближување кон ЕУ доаѓа во време кога Ерменија ги преиспитува своите историски сојузи. По децении зависност од Москва, Ереван почна да се движи кон Запад, интензивирајќи ја политичката, економската и воената соработка со европските партнери. Овој постепен одвојување е забрзан со двосмислената улога на Русија во конфликтот меѓу Ерменија и Азербејџан за контрола на Нагорно-Карабах. Во септември 2023 година, Азербејџан започна молскавична кампања за да ја врати контролата врз овој регион со мнозинско ерменско население, без Москва да преземе конкретни дејствија за да го одбрани својот ерменски сојузник, и покрај договорите за прекин на огнот.

Законодавниот процес и референдумот

Предлог-законот одобрен од ерменската извршна власт претставува прелиминарен, но клучен чекор. По расправата во Собранието, каде владејачката партија Граѓански договор има солидно мнозинство, предлогот ќе биде ставен на референдум. Оваа иницијатива потекнува од популарна петиција која собра 50.000 потписи потребни за започнување на законодавниот процес. Според премиерот Пашинјан, одобрувањето на текстот ќе биде само почеток на долг и сложен пат, кој ќе бара јасен акционен план и тесна соработка со Брисел за дефинирање на патоказот за пристапување.

Зависност од Русија и конфликт со Азербејџан

И покрај нејзината амбиција да се приближи до Европа, Ерменија се соочува со голем број значајни пречки. Земјата сè уште е во голема мера зависна од Русија за економски, енергетски и безбедносни цели. Москва одржува воена база во Ерменија и е клучен трговски партнер за Ереван. Дополнително, Ерменија е членка на Евроазиската економска унија (ЕАЕУ), трговски блок во кој доминира Русија, што би било некомпатибилно со евентуалното членство во ЕУ. На конфликтниот фронт со Азербејџан, тензиите остануваат високи. Баку, поттикнат од својата улога како снабдувач со енергија во Европа преку Јужниот гасен коридор, неодамна усвои агресивна реторика кон Ерменија, нарекувајќи ја „фашистичка закана“ и сугерирајќи дека треба да биде „уништена“. Ваквите изјави го поткопуваат напредокот кон мирно решавање на конфликтот, со посредство на ЕУ.

Сенката на Кремљ и европскиот одговор

Потегот на Ерменија не остана незабележан од Кремљ. Портпаролот на руската влада Дмитриј Песков истакна дека Ереван е слободен да избере сопствена геополитичка ориентација, но предупреди дека пристапувањето во ЕУ би значело напуштање на ЕАЕУ. Оваа позиција ја одразува желбата на Москва да го задржи своето влијание во регионот, дури и во време кога нејзината улога како гарант за безбедноста на Ерменија е доведена во прашање. Од друга страна, Брисел изгледа подготвен да го интензивира партнерството со Ерменија. Ерменскиот министер за надворешни работи, Арарат Мирзојан, предвиде дека во наредните месеци може да бидат потпишани нови договори со ЕУ, вклучително и можен режим за визна либерализација, што ќе го олесни патувањето меѓу двете територии.

Долга и сложена патека

Пристапувањето во Европската унија е амбициозна перспектива за Ерменија, но тоа нема да биде брз процес. Поновата историја на другите земји-кандидати покажува дека преговорите можат да траат со години, ако не и со децении, и бараат опсежни политички, економски и социјални реформи. За Ерменија, овие предизвици се надополнети со особено комплициран геополитички контекст, обележан со зависност од Русија и нерешени тензии со Азербејџан. Сепак, проектот за пристапување во ЕУ и нуди на Ерменија вистинска можност да го зајакне својот суверенитет и да ги диверзифицира своите сојузи, со цел постабилна и просперитетна иднина. Одлучноста на владата на Пашинјан и поддршката на населението ќе бидат клучни фактори за надминување на пречките на патот кон Брисел.

Алесандро Фиорентино