Врховниот суд на Шпанија ја потврди казната против Санчез за кршење на изборната неутралност

Шпанскиот Врховен суд ја потврди казната што Централниот избирачки одбор (ЈЕК) му ја изрече на премиерот Педро Санчез за користење на официјалните капацитети за давање изјави со изборна содржина за време на периодот на кампањата. Казната, во износ од 2.200 евра, беше потврдена по жалбата на Санчез, во која тој тврдеше дека ЈЕЦ неоправдано му ја ограничила слободата на изразување. Сепак, Советот за управни спорови на Вишиот суд ја отфрли неговата жалба, нагласувајќи ја важноста на институционалната неутралност во текот на изборните процеси. Предметниот прекршок се случи на 30 јуни 2023 година, за време на прес-конференција по состанокот на Советот на Европската унија во Брисел, кога премиерот се осврна на работата на неговата администрација и директно ги критикуваше неговите политички противници, особено Народната партија (ПП) и VOX. За ЈИК, овие коментари го прекршиле членот 50.2 од Органскиот закон за општиот изборен режим (LOREG), кој им забранува на јавните власти да се вклучат во дејствија што би можеле да се сметаат за изборна пропаганда. Во пресудата на Врховниот суд се нагласува дека принципот на неутралност за време на изборниот период не е само формалност, туку основна заштита за зачувување на правичноста во политичкиот натпревар. Според пресудата, изјавите на Санчез не само што ги промовираа достигнувањата на неговата влада, туку вклучуваа и омаловажувачки забелешки за неговите ривали, што, според мислењето на ЈЕК и на Врховниот суд, претставува обид да се влијае врз електоратот од институционална позиција. Во своја одбрана, премиерот тврдеше дека неговите коментари се дел од нормалното остварување на неговата политичка улога и дека изречената казна го ограничува неговото право на слободно изразување. Сепак, Врховниот суд одговори дека ограничувањето утврдено со LOREG е легитимно и неопходно за време на изборен период, токму за да ги спречи оние кои се на власт да ја користат својата позиција и државни ресурси за политичка корист. Овој случај повторно ја разгорува дебатата за користењето на јавните ресурси во изборните кампањи и почитувањето на институционалната неутралност. Иако изречената парична казна не е значителна, нејзиното симболично значење е неспорно, бидејќи ја нагласува потребата да се спречат непотребни предности за оние кои се на власт. Одлуката на Судот, исто така, го зајакнува авторитетот на ИЕК како гарант за интегритетот на изборниот процес, во контекст каде партиската употреба на институциите е постојан извор на контроверзии. Треба да се напомене дека ова не е прв пат ЈИК да санкционира политички лидери за кршење на изборната неутралност. Слични случаи ги погодија и владите на Социјалистичката и Народната партија во минатото, покажувајќи дека сегашните регулативи важат универзално, без оглед на партиската припадност. Сепак, пресудата против Педро Санчез добива посебно значење поради неговата позиција како шеф на владата и поларизираниот контекст во кој се случува. Надвор од правните аспекти, оваа епизода носи и политички импликации. Опозицијата ја толкува казната како доказ за партизираната употреба на институциите од страна на актуелната власт, додека власта се обиде да ја минимизира работата, нарекувајќи ја минорна тема. Сепак, потврдата на казната од страна на Врховниот суд ја зајакнува идејата дека внимателноста за неутралноста на јавните власти за време на изборните периоди е понеопходна од кога било.

Владата на Санчез се заложи за таканаречена стратегија за „демократска регенерација“ која ќе се обиде да ги насочи дезинформациите во социјалните медиуми и во секојдневната политика. Сепак, оваа пресуда покренува уште повеќе прашања за целите на Санчез. Накратко, одлуката на Врховниот суд поставува важен преседан и ја нагласува потребата политичките лидери да одржуваат строга непристрасност во официјалните акти за време на изборните кампањи. Заштитата на правичноста во демократските процеси бара оние кои се на власт, без разлика на нивната политичка припадност, да се воздржат од користење на институционални ресурси и платформи за промовирање на сопствениот имиџ или за поткопување на нивните противници. Почитувањето на овие норми е од суштинско значење за демократскиот квалитет и за одржување на довербата на граѓаните во институциите.