Subscribe
Kryzys na Ukrainie doprowadził do nałożenia przez Unię Europejską (UE) szeregu sankcji na Rosję, które rozpoczęły się wkrótce po eskalacji konfliktu w lutym 2022 roku. Środki te zostały wdrożone w odpowiedzi na niesprowokowaną inwazję Rosji na Ukrainę, z zamiarem wywarcia presji gospodarczej i politycznej na rząd rosyjski, aby wycofał swoje siły i szanował suwerenność Ukrainy.
Fazy sankcji
1. Faza 1 – początek 2022 r:
Gdy tylko rozpoczęła się inwazja, UE przyjęła wstępny pakiet sankcji, w tym zamrożenie aktywów i zakazy podróżowania dla rosyjskich polityków i wyższych urzędników zaangażowanych w atak. Nałożyła również zakazy na niektóre produkty eksportowe i technologie, które mogły przyczynić się do rosyjskich wysiłków wojennych.
2. Drugi etap – marzec 2022 r:
Eskalacja sankcji obejmowała dalsze ograniczenia handlowe, szczególnie w sektorze energetycznym. UE zmniejszyła zakupy gazu ziemnego i ropy naftowej z Rosji, tym samym bezpośrednio uderzając w jedno z głównych źródeł dochodów tego kraju. Doprowadziło to do poszukiwania alternatyw energetycznych i promowania większej niezależności energetycznej wśród państw członkowskich UE.
3. Trzeci etap – kwiecień 2022 r:
Uwaga skupiła się na finansowej izolacji Rosji. Rosyjskie banki zostały wykluczone z międzynarodowego systemu płatności SWIFT, co znacznie utrudniło Rosji przeprowadzanie międzynarodowych transakcji finansowych. Ponadto aktywa rosyjskiego banku centralnego przechowywane za granicą zostały zamrożone, co ograniczyło zdolność kraju do dostępu do jego międzynarodowych rezerw.
4. Faza czwarta – druga połowa 2022 r:
Sankcje zostały rozszerzone na szersze sektory, w tym ograniczenia eksportu zaawansowanych technologii, komponentów elektronicznych i półprzewodników. Miało to na celu zmniejszenie zdolności technologicznych Rosji i spowolnienie jej rozwoju wojskowego i przemysłowego. Zakaz eksportu do Rosji dotknął również europejski sektor dóbr luksusowych, takich jak samochody i moda.
5. Piąty etap – 2023 r:
W miarę przeciągania się konfliktu UE nadal aktualizowała i zaostrzała istniejące sankcje. Szczególny nacisk położono na unikanie sankcji, zwiększając wysiłki w celu zamknięcia wszelkich luk, które pozwoliły Rosji lub rosyjskim podmiotom na uniknięcie wcześniej nałożonych ograniczeń. Sankcje miały znaczący wpływ na rosyjską gospodarkę, prowadząc do deprecjacji rubla, inflacji i ogólnej niestabilności finansowej. Skuteczność sankcji była jednak przedmiotem dyskusji. Niektórzy krytycy twierdzą, że sankcje, choć wpływają na rosyjską gospodarkę, nie doprowadziły jeszcze do znaczącej zmiany w polityce lub działaniach wojskowych Rosji.
Podejście UE do sankcji wobec Rosji odzwierciedla złożoną, wieloaspektową strategię presji gospodarczej i politycznej. Podczas gdy sankcje pozostają kluczowym elementem międzynarodowej reakcji na konflikt na Ukrainie, ich długoterminowa skuteczność i wpływ geopolityczny są nadal oceniane.
W czerwcu 2024 r. sytuacja na Ukrainie pozostaje napięta i dynamiczna. Siły rosyjskie zintensyfikowały swoje działania wojskowe, szczególnie w północnym regionie Charkowa, gdzie poczyniono ostatnie postępy. W szczególności walki trwają w pobliżu rosyjskich obszarów przygranicznych między Swatowem a Kreminną, a także na zachód od miasta Donieck, sygnalizując potencjalną eskalację w tych strefach.
W południowych i wschodnich regionach Ukrainy rosyjskie naloty nadal wymierzone są w infrastrukturę cywilną, poważnie wpływając na ukraińską sieć energetyczną i powodując powszechne przerwy w dostawie prądu. Uderzenia te nie tylko uszkodziły obiekty, ale także spowodowały ofiary wśród ludności cywilnej, szczególnie w miejscach takich jak Dniepr i Odessa.
Na froncie politycznym prezydent Rosji Władimir Putin skupił się na delegitymizacji ukraińskiego prezydenta Wołodymyra Zełenskiego, niesłusznie twierdząc, że przedłużenie kadencji Zełenskiego jest niezgodne z konstytucją. Jest to część szerszej rosyjskiej kampanii informacyjnej mającej na celu podkopanie ukraińskiego przywództwa i sianie niezgody na Ukrainie.
W obliczu tych wyzwań siły ukraińskie aktywnie odpowiedziały atakami dalekiego zasięgu na rosyjskie cele wojskowe i przemysłowe na okupowanych terytoriach, w tym znaczącymi atakami na systemy obrony powietrznej w rosyjskim regionie Biełgorod i inne strategiczne obiekty na Krymie i w regionie Krasnodar.
Konflikt nadal powoduje poważne problemy humanitarne, z ciągłymi zagrożeniami dla życia ludności cywilnej i zakłóceniami w świadczeniu podstawowych usług. Społeczność międzynarodowa pozostaje ściśle zaangażowana, monitorując sytuację i zapewniając wsparcie tam, gdzie to możliwe. Aby na bieżąco otrzymywać aktualizacje i bardziej szczegółowe raporty, warto śledzić renomowane źródła, takie jak Al Jazeera i Institute for the Study of War.
Teraz Unia Europejska przedstawiła nowy pakiet sankcji przeciwko rosyjskiemu reżimowi Władimira Putina. Jest to czternasty z serii pakietów nałożonych przez UE w ciągu ostatnich dwóch lat w odpowiedzi na agresję wojskową Rosji na Ukrainę. Restrykcyjne środki mają na celu ukaranie osób odpowiedzialnych za poważne naruszenia praw człowieka i represje wobec demokratycznej opozycji, co wyraźnie oddala Rosję od modelu rządów prawa i demokracji. Pakiety zostaną wdrożone w ramach globalnego systemu sankcji wobec rosyjskich podmiotów, a także specjalnego systemu skierowanego przeciwko tym, którzy zapewniają finansowe i techniczne wsparcie dla łamania praw człowieka w Rosji. W odniesieniu do Ukrainy, pakiety narzucone Rosji przez przywódców UE mają na celu osłabienie bazy gospodarczej Rosji i tych, którzy wspierają ją militarnie (Białoruś, Iran, Korea Północna). Wprowadzając 14. pakiet sankcji przeciwko Rosji, Unia Europejska chciała „zadać kolejny cios”, jak to ujęto w oficjalnym komunikacie Rady UE, „reżimowi Putina i tym, którzy kontynuują jego nielegalną, nieuzasadnioną i bezpodstawną wojnę przeciwko Ukrainie”. Joseph Borrell, wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, podkreślił, że „nasze sankcje już znacznie osłabiły rosyjską gospodarkę i uniemożliwiły Putinowi realizację jego planów zniszczenia Ukrainy, chociaż nielegalna agresja przeciwko ludności cywilnej i infrastrukturze cywilnej trwa nadal. Czternasty pakiet sankcji – dodał Borrell – pokazuje naszą jedność we wspieraniu Ukrainy i dążeniu do ograniczenia przestępczych działań Rosji wobec Ukraińców, w tym wysiłków zmierzających do uniknięcia środków UE. Sankcje UE umożliwiły Ukrainie pozostanie poza rosyjskim jarzmem, pomimo faktu, że ataki, w tym na ludność cywilną, są kontynuowane. W rzeczywistości celem Rosji jest trzymanie Ukrainy z dala od świata zachodniego, z zamiarem – deklarowanym jedynie przez rosyjską propagandę, ale nieprawdziwym – „wyzwolenia” rosyjskojęzycznej ludności i zjednoczenia jej z Moskwą. Jednak wyraźnym zamiarem Władimira Putina jest potwierdzenie nowego rosyjskiego kolonializmu na wzór Związku Radzieckiego, wbrew zasadzie samostanowienia narodów, zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Ukraina jest w rzeczywistości wolna, aby wybrać własną formę rządu i być niezależną od innych obcych mocarstw. Jego skłonność do modelu zachodniego i Unii Europejskiej, do której wielokrotnie zapowiadał przystąpienie po zakończeniu konfliktu, jest dokładnie tym, co armia Władimira Putina stara się zwalczać.
Ograniczenia dotyczące LNG
Wracając do tematu sankcji, „dzisiejszy pakiet”, zgodnie z komunikatem wydanym przez Radę Unii Europejskiej, „obejmuje środki ograniczające wobec 116 innych osób i podmiotów odpowiedzialnych za działania, które podważają lub zagrażają integralności terytorialnej, suwerenności i niezależności Ukrainy”. Sposób, jak wspomniano, na osłabienie Rosji przede wszystkim w dziedzinie gospodarki i konkretne zaszkodzenie niektórym strategicznym sektorom rosyjskiej gospodarki, takim jak sektor energetyczny, w tym między innymi dalsze środki zapobiegające obchodzeniu samych sankcji. W sektorze energetycznym, zgodnie z oczekiwaniami, najważniejsza część pakietu została skonkretyzowana: zakazuje przede wszystkim usług przeładunku rosyjskiego skroplonego gazu ziemnego w Unii Europejskiej w ramach operacji przeładunkowych do krajów trzecich. Zakazuje również inwestycji oraz dostaw towarów i usług na potrzeby budowy i ukończenia projektów LNG. Spowoduje to znaczne zmniejszenie przychodów Rosji ze sprzedaży i transportu LNG. W odniesieniu do przeładunku, pakiet nakłada sankcje na transfery między statkami, transfery między statkami a lądem oraz operacje przeładunku, jeśli chodzi o ponowny wywóz do krajów trzecich. Jednak po stronie importu UE ogłosiła, że wprowadzi znaczne ograniczenia w dostawach LNG przez terminale UE. Innymi słowy, celem jest ograniczenie napływu dodatkowego gazu ziemnego z Rosji.
Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania
Zgodnie z oczekiwaniami, nowe środki dotyczą obchodzenia przepisów, które ma być zwalczane poprzez próbę stworzenia większej odpowiedzialności i wprowadzenia większych sankcji dla każdego, kto zostanie przyłapany na nieprzestrzeganiu zasad. Zgodnie z komunikatem Rady Unii Europejskiej, „unijne spółki dominujące będą musiały dołożyć wszelkich starań, aby zapewnić, że ich spółki zależne spoza UE nie angażują się w działania, które prowadzą do rezultatów, którym sankcje mają zapobiec”. Kolejna klauzula zawarta w pakiecie ma na celu zwalczanie reeksportu materiałów wojennych znalezionych na Ukrainie, które mają kluczowe znaczenie dla rozwoju rosyjskich systemów wojskowych: w tym celu UE zdecydowała, że ci, którzy sprzedają te towary, będą musieli wzmocnić mechanizmy należytej staranności w celu zmniejszenia lub uniknięcia ryzyka związanego z reeksportem materiałów wojennych do Rosji. Podobnie, przemysłowe know-how do produkcji materiałów wojennych będzie musiało zawierać postanowienia umowne w celu „zapewnienia, że takie know-how nie zostanie wykorzystane do towarów przeznaczonych dla Rosji”. Ponadto Komisja Europejska zgodziła się na włączenie tzw. klauzuli „No Russia”, która zakazywałaby reeksportu produktów do Rosji w przypadku produktów o wysokim priorytecie, ale została ona usunięta na wniosek Niemiec. Może on jednak zostać zastosowany później.
Transport, eksport, finanse
Inne środki dotyczą świata finansów, kwestii finansowania partii politycznych i innych organizacji, sektora transportu oraz dalszych kontroli i ograniczeń importu i eksportu. Po pierwsze, Rada UE podjęła decyzję o zakazie korzystania przez podmioty z UE z „Systemu Transferu Wiadomości Finansowych” wykorzystywanego przez rosyjski bank centralny do omijania sankcji UE. Sankcje obejmują również instytucje finansowe korzystające z kryptowalut mających siedzibę poza granicami UE, jeśli „takie podmioty ułatwiają transakcje wspierające rosyjską bazę obronną i przemysłową poprzez eksport, dostawę, sprzedaż, transfer lub transport do Rosji towarów i technologii podwójnego zastosowania, towarów wrażliwych, materiałów wojennych, broni palnej i amunicji”. Aby przeciwdziałać rosyjskim próbom ingerowania w politykę UE i jej państw członkowskich, Rada zakazała finansowania przez Rosję i jej pełnomocników partii politycznych, fundacji politycznych, organizacji pozarządowych, ośrodków analitycznych oraz mediów i dostawców usług informacyjnych w UE. W tym ostatnim przypadku przestrzegano jednak prawa do wolności informacji: „Zgodnie z Kartą praw podstawowych uzgodnione dziś środki nie uniemożliwią dostawcom usług medialnych i ich pracownikom prowadzenia innych działań w UE, takich jak badania i wywiady”. Wreszcie, po raz pierwszy UE wprowadziła nowe środki dotyczące żeglugi: celem jest rozprawienie się z tak zwaną flotą cienia Putina, która wykorzystuje oszukańcze praktyki i lekceważy międzynarodowe standardy, aby ominąć ograniczenia UE i wspierać rosyjską sprawę na Ukrainie. W tym celu przyjęte zostaną różne ograniczenia, rozszerzające zakaz lotów w UE i zakaz transportu drogowego towarów. Wreszcie, nałożone zostaną dalsze ograniczenia na eksport towarów i technologii podwójnego zastosowania, które przyczyniają się do wzmocnienia rosyjskiego przemysłu, w szczególności przemysłu wojskowego.