Podejście Unii Europejskiej do azylu i migracji zostało znacząco zaktualizowane poprzez przyjęcie Nowego Paktu w sprawie Migracji i Azylu, mającego na celu stworzenie bardziej sprawiedliwych, skutecznych i zrównoważonych ram dla rozpatrywania tych kwestii w UE. Pakt, zaproponowany we wrześniu 2020 r. i uzgodniony przez Parlament Europejski i Radę w grudniu 2023 r., ma na celu zarządzanie migracją w perspektywie długoterminowej poprzez zapewnienie jasnych, humanitarnych warunków dla osób przybywających do UE oraz ustanowienie wspólnej strategii opartej na solidarności, odpowiedzialności i poszanowaniu praw człowieka.
Kluczowe elementy paktu obejmują:
- **Rozporządzenie w sprawie kontroli bezpieczeństwa**: Jednolite zasady identyfikacji obywateli spoza UE po przyjeździe, zwiększające bezpieczeństwo w strefie Schengen.
- **Regulacja Eurodac**: Ulepszona baza danych w celu dokładniejszego wykrywania nieautoryzowanych ruchów.
- **Rozporządzenie w sprawie procedur azylowych**: Usprawnione procedury azylowe, powrotowe i graniczne.
- **Rozporządzenie w sprawie zarządzania migracją azylową**: Nowy mechanizm solidarności między państwami członkowskimi w celu bardziej równomiernego rozłożenia odpowiedzialności za wnioski o azyl.
- **Rozporządzenie w sprawie kryzysu i siły wyższej**: Środki przygotowawcze w celu lepszego radzenia sobie z przyszłymi kryzysami migracyjnymi.
Pakt kładzie nacisk na skuteczność i przejrzystość w rozpatrywaniu wniosków o azyl, koncentrując się na ustanowieniu jasnych obowiązków i przywróceniu zaufania między państwami członkowskimi. Obejmuje on nowe obowiązkowe kontrole przed wjazdem, szybsze procedury azylowe na granicy oraz lepsze zarządzanie danymi za pośrednictwem bazy danych Eurodac w celu zwalczania nielegalnej migracji. Ponadto zawiera gwarancję prawną poszanowania praw podstawowych, z niezależnymi mechanizmami monitorowania i indywidualnymi ocenami wniosków o azyl w celu ochrony dostępu do azylu i innych praw.
Solidarność między państwami członkowskimi jest kamieniem węgielnym paktu, z mechanizmami dzielenia się ciężarem migracji poprzez relokację, wsparcie operacyjne i budowanie zdolności w zakresie procedur azylowych. Planowane są reakcje dostosowane do konkretnych scenariuszy, w tym postępowanie z osobami wymagającymi szczególnego traktowania wykrytymi podczas operacji poszukiwawczych i ratowniczych oraz zmniejszenie presji na systemy zarządzania migracją w państwach członkowskich.
To integracyjne podejście, łączące poglądy wszystkich zainteresowanych stron, stanowi znaczący krok w kierunku rozwiązania długotrwałego impasu politycznego w zakresie polityki azylowej i migracyjnej UE, w celu zapewnienia, że migracja jest zarządzana w sposób sprawiedliwy, skuteczny i zgodny z wartościami UE i prawem międzynarodowym.
Podczas mini-plenum w Brukseli, które rozpocznie się w środę po południu, posłowie będą debatować i głosować nad aktualizacją unijnych przepisów dotyczących azylu i migracji. Wśród proponowanych środków znajduje się rozporządzenie w sprawie procedur kontroli obywateli spoza UE na granicach zewnętrznych. To wstępne porozumienie pozwoliłoby państwom członkowskim na przeprowadzanie kontroli nielegalnych migrantów zatrzymanych zarówno na granicach zewnętrznych, jak i w kraju. Weryfikacja obejmowałaby badania lekarskie, kontrole tożsamości, kontrole bezpieczeństwa i gromadzenie danych biometrycznych, kończąc się skierowaniem osób niebędących obywatelami do odpowiednich procedur azylowych lub do powrotu, w zależności od sytuacji. Zespół ECR zwraca uwagę, że skuteczne przepisy dotyczące kontroli pozwoliłyby na szybką identyfikację osób o niskim prawdopodobieństwie przyznania ochrony międzynarodowej, ułatwiając w ten sposób proces powrotu osób, którym odmówiono dostępu.
Omówiona i poddana pod głosowanie zostanie również dokumentacja mająca na celu zwiększenie skuteczności i ujednolicenie procedur powrotowych w państwach członkowskich poprzez wprowadzenie granicznej procedury powrotowej. Grupa ECR wyraża swoje zaniepokojenie tym środkiem, podkreślając, że aby takie rozporządzenie było naprawdę skuteczne, konieczne jest nie tylko wprowadzenie obowiązkowej procedury granicznej, ale także wdrożenie znacznych ulepszeń w polityce powrotów.
Parlament Europejski rozważy i zdecyduje, jak radzić sobie z sytuacjami kryzysowymi związanymi z migracją, wprowadzając zmiany w protokołach i normalnym zarządzaniu azylem. Obejmuje to zezwolenie na dłuższe limity czasowe i szersze stosowanie określonych procedur na granicy. Proponowane przepisy obejmują również przegląd mechanizmów podziału obciążeń, co może oznaczać, że niektóre państwa członkowskie będą zobowiązane do rozszerzenia swoich programów przesiedleń poza to, co jest sprawiedliwie przewidziane. Uznając pewne korzyści, grupa ECR jest zaniepokojona brakiem jasnych wytycznych dotyczących polityki zwrotów.