Fit for 55 and Transport

W dniu 26 listopada 2024 r. Dyrekcja Generalna ds. Polityki Wewnętrznej Parlamentu Europejskiego opublikowała badanie dotyczące wpływu przepisów klimatycznych Unii Europejskiej na transport. Polityka klimatyczna UE jest zawarta w tak zwanym pakiecie legislacyjnym „Fit for 55”, zaprojektowanym teoretycznie w celu zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych (GHG) w Unii o 55% w 2030 r., stąd jego osobliwa nazwa. Jednak „Fit for 55” stawia wyzwania przed transportem drogowym, lotniczym i morskim. Jeśli chodzi o transport drogowy, jeden z aktów prawnych „Fit for 55”, rozporządzenie 2023/851, wycofuje silniki spalinowe z pojazdów drogowych w 2035 roku. Instytucje unijne broniły tego środka na podstawie emisji gazów cieplarnianych pochodzących z transportu pasażerskiego, stanowiących około 20% całkowitych emisji w UE. Wiemy już jednak, że samochody o niskiej emisji CO2 (elektryczne) nie są dostępne dla europejskich grup o niższych dochodach, które musiałyby zapłacić wzrost ceny o 10-50% w porównaniu z klasycznym pojazdem spalinowym. Jeśli zamiast tego populacja ta trafi na rynek samochodów używanych, pojawi się problem ograniczonej żywotności baterii. Ludność Chin ma lepszy dostęp do pojazdów elektrycznych, ponieważ nie musi stawiać czoła problemom związanym z niedoborem półprzewodników, wąskimi gardłami w łańcuchu dostaw z powodu oferty rzadkich materiałów i brakiem wsparcia publicznego, które w Europie uważa się za zmieniające konkurencję. W rezultacie cena detaliczna pojazdów elektrycznych w Chinach spadła o 2% w 2023 r. w porównaniu z rokiem poprzednim. Przejście na elektryfikację samochodów osobowych, dostawczych i ciężarowych wpłynie na zapotrzebowanie na energię dostarczaną przez sieci elektroenergetyczne, a tym samym na jej cenę. Niestety, badanie nie zawiera analizy danych dotyczących takiego wzrostu cen oraz, w przypadku transportu towarowego, wydajności. Regulacje dotyczące transportu kolejowego ewoluowały od stopniowej liberalizacji do promowania większego ruchu w sieci kolejowej, jako alternatywy dla bardziej zanieczyszczających form mobilności. Dyrektywa w sprawie opodatkowania energii znosi całkowite zwolnienie z opodatkowania energii dla podróży wewnątrz UE zarówno w transporcie lotniczym (nafta), jak i morskim (olej ciężki). W przypadku transportu lotniczego, lotnictwo odpowiada za około 2-3% globalnej emisji CO2 i przewiduje się, że emisje te będą dalej rosły ze względu na wzrost popytu. Badanie przewiduje wyższe ceny biletów dla pasażerów i mniejszą częstotliwość lotów na niektórych trasach. Dotyczy to zarówno lotów komercyjnych, jak i frachtu lotniczego; w tym drugim przypadku wzrost stawek frachtowych ma ostateczne konsekwencje dla konkurencyjności. Wreszcie, transport morski również odnotuje wzrost cen biletów dla pasażerów. Transport morski również odczuje wyższe koszty operacyjne i stawki frachtowe. Różnica w cenie między konwencjonalnymi paliwami żeglugowymi a paliwami alternatywnymi może być dość znaczna, obecnie o 40% wyższa w tym drugim przypadku. Firmy żeglugowe będą zachęcane do zmniejszania prędkości w celu ograniczenia zużycia paliwa i emisji, co wydłuży czas podróży i zaszkodzi produktywności. Badanie wskazuje na efekt domina w zakresie zatrudnienia i dalszych połączeń dla portów UE, które tracą ruch, ponieważ spedytorzy unikają lub minimalizują porty w Europejskim Obszarze Gospodarczym, aby uniknąć wpływu prawa unijnego.

Na przykład statek płynący z Chin do Europy może wybrać port Tanger w Maroku, a nie Algeciras w Hiszpanii, który jest oddalony o zaledwie 30 kilometrów. Programy subsydiów mające na celu kontrolowanie wzrostu cen nie są zrównoważone ekonomicznie i oznaczają niepożądaną interwencję na rynku. Unia Europejska przeznaczyła już budżet w wysokości 25,8 euro na transport w ramach instrumentu „Łącząc Europę” na lata 2021-2027. Obrońcy „Fit for 55” w transporcie argumentują, że sektor ten zajmuje ostatnie miejsce w UE pod względem wskaźników wykorzystania energii odnawialnej, wynoszących zaledwie 8,9%. Celem pakietu legislacyjnego byłoby zwiększenie tego wskaźnika do 27-29% do 2050 r. Źródło zdjęcia: Splash 247