Kiedy europejska płaca minimalna zostanie wdrożona w Rumunii?

Rumuni wciąż muszą czekać na wdrożenie europejskiej płacy minimalnej. I to w czasie, gdy ostatnio, po wejściu w życie dyrektywy regulującej europejską płacę minimalną, wiele krajów w Unii Europejskiej podjęło znaczące kroki. Regulacja europejskiej płacy minimalnej ma na celu zapewnienie pracownikom w krajach UE odpowiedniego dochodu zapewniającego godne życie.

Rząd w Bukareszcie miał dwa lata na przygotowanie wdrożenia europejskiej płacy minimalnej, ale jak dotąd rumuński ustawodawca nie przyjął żadnych przepisów spełniających wymogi UE. Ministerstwo Pracy nie sfinalizowało jeszcze transpozycji najnowszej dyrektywy w tej dziedzinie, która przewiduje regulację odpowiedniej płacy minimalnej, „sprawiedliwej płacy minimalnej”.

Rumuni spodziewają się odczuć wzrost średnich wynagrodzeń w swoich kieszeniach w drugiej połowie roku, zgodnie z obietnicą rządu. Na razie nie jest jednak jasne – ze sprzecznych komunikatów wysyłanych przez jej przedstawicieli w ostatnich miesiącach – czy dojdzie do podwyżki, a jeśli tak, to na czym będzie ona polegać. Nawet po kolejnych wzrostach w ostatnich latach, Rumuni znajdują się w dolnej części europejskiej tabeli ligowej, jeśli chodzi o dochody pracowników.

Rumunia, z płacą minimalną wynoszącą około 600 euro, jest jednym z ostatnich krajów w UE.

Według badania cytowanego przez rzecznika praw obywatelskich w 2022 r. rząd musiałby – w tym czasie – dodać kolejne 1 184 lei (nieco ponad 200 euro) do płacy minimalnej, aby osoba dorosła mogła godnie przeżyć. Obecnie Rumunia, z płacą minimalną wynoszącą około 600 euro, zajmuje jedno z ostatnich miejsc w Unii Europejskiej, 20. z 22 krajów. Za Rumunią plasują się Węgry i Bułgaria – ostatnia w rankingu, która ma płacę minimalną poniżej 400 euro. Dzieje się tak pomimo faktu, że Luksemburg znajduje się na szczycie tabeli ligowej – z ponad 2800 euro, podczas gdy w większości krajów zachodnich liczba ta znacznie przekracza 1000 euro.

Wprowadzenie europejskiej płacy minimalnej ma na celu zmniejszenie tych rozbieżności, ponieważ potrzeba zapewnienia odpowiednich dochodów wszystkim pracownikom w Unii Europejskiej leży u podstaw najnowszych przepisów. Celem jest zapewnienie godnego życia i ochrona słabszych grup społecznych. Daleka od dążenia do wyrównania dochodów w oparciu o jednolitą płacę minimalną, Unia Europejska dążyła, poprzez ustawodawstwo przyjęte w tej dziedzinie, do zapewnienia, że minimalny dochód może być ustalany w sposób przejrzysty i przewidywalny przez każde państwo członkowskie, w zależności od dochodu. Aby ułatwić zadanie państwom członkowskim, UE opracowała również dwie możliwe formuły obliczeniowe.

Trzy opcje obliczeniowe dla wdrożenia gwarantowanej płacy minimalnej w Rumunii

Według specjalistów cytowanych przez kanał telewizyjny RTV, którzy dokonali obliczeń w oparciu o dwie opcje zaproponowane państwom członkowskim przez Komisję Europejską, płaca minimalna w Rumunii może wzrosnąć o 800 lub nawet 1300 lei od przyszłego roku. Tak więc w pierwszym wariancie, w którym minimalny dochód byłby określany zgodnie z dziennym koszykiem konsumpcji zapewniającym godne życie, gwarantowany minimalny dochód netto w Rumunii powinien być co najmniej o 800 lei wyższy, zgodnie z obliczeniami przeprowadzonymi przez specjalistów. Gdyby przyjęto drugą opcję sugerowaną przez UE – obliczaną na podstawie równowartości 50% średnich zarobków brutto w gospodarce – szacowanych na 7600 lei w 2024 r. – minimalny dochód gwarantowany w Rumunii musiałby wzrosnąć o około 1300 lei. Jednak Ministerstwo Pracy w Bukareszcie rozważa również trzecią formułę zaproponowaną przez Narodowy Instytut Statystyki. Wymaga ona dostosowania płacy minimalnej brutto do poziomu inflacji. Gdyby zastosować tę formułę, przy obecnej stopie inflacji w Rumunii wynoszącej 7%, płaca minimalna wzrosłaby w tym roku o około 200 lei (50 euro). Wynik tego ostatniego obliczenia jest daleki od dwóch pierwszych i wyraźnie nie rozwiązuje problemu, ile pieniędzy potrzeba na pokrycie codziennego koszyka Rumunów.

Ministerstwo Pracy oświadczyło niedawno, że pracuje nad formułą obliczeniową i obiecuje sfinalizować projekt ustawy do końca roku.

„Zawiera trzy formuły i w porozumieniu z partnerami społecznymi zamierzamy wybrać jedną z nich, która zostanie wprowadzona do ustawy, tak aby dyrektywa mogła zostać transponowana do końca tego roku (…) Najprawdopodobniej wybierzemy wariant 50% średniego wynagrodzenia, ale trzy warianty, nad którymi obecnie pracujemy, są znacznie bardziej złożone i uwzględniają inne wskaźniki” – powiedział Cristian Vasilcoiu, sekretarz stanu w Ministerstwie Pracy, cytowany przez Euronews.

W październiku ubiegłego roku socjaldemokratyczny premier Marcel Ciolacu opowiedział się za wprowadzeniem zróżnicowanej płacy minimalnej i zapewnił, że omówił tę hipotezę ze związkami zawodowymi i pracodawcami.

„Dialog, jaki prowadziłem z pracodawcami i związkami zawodowymi, nie dotyczył podwyżki, wszyscy uważają, że płaca minimalna powinna zostać podniesiona. Dyskusja dotyczyła tego, czy i tak należy wprowadzić zróżnicowaną płacę minimalną. I powtarzam, uważam, że jest to właściwe podejście, a dialog z partnerami społecznymi będzie kontynuowany” – powiedział premier Marcel Ciolacu.

Preferowanym sposobem pracy w tamtym czasie było zróżnicowanie płacy minimalnej w budownictwie oraz w przemyśle spożywczym i rolnictwie. Jednak gdy w grudniu przyjęto budżet państwa na 2024 r., premier ogłosił, że rząd planuje zrezygnować ze zróżnicowania płacy minimalnej dla pracowników rolnictwa i przemysłu spożywczego oraz podnieść płacę minimalną do 3700 lei. Jednak dla pracowników sektora budowlanego pozostawiono inny poziom 4,582 lei. Podwyżka miałaby obowiązywać po wyborach do Parlamentu Europejskiego 1 lipca, „aby zapewnić sześciomiesięczną przewidywalność dla środowiska biznesowego”, powiedział premier. „Do tego czasu utrzymujemy zwolnienie z podatku w wysokości 200 lei od płacy minimalnej brutto”, dodał. Z drugiej strony, pracodawcy zasugerowali wzrost do zaledwie 3500 lei w lipcu 2024 r., a kwota 3700 lei ma zostać osiągnięta dopiero w styczniu 2025 r. Ostateczna decyzja nie została jeszcze podjęta. Nawet w koalicji rządzącej, kwestia ta nie została rozstrzygnięta pomiędzy PSD i jej partnerami z PNL.

Sześć państw członkowskich UE nie uregulowało płacy minimalnej

Spośród 27 państw członkowskich tylko sześć nie uregulowało kwestii płacy minimalnej. Tekst legislacyjny, uzgodniony w lipcu 2022 r. przez Radę i Parlament Europejski, ustanawia wiążące zasady dla 21 krajów UE, w których już istnieją płace minimalne. W takich przypadkach zwiększy to przejrzystość sposobu ustalania płac minimalnych i ułatwi ich podnoszenie. Sześć krajów UE, w których płace minimalne nie są regulowane, ponieważ poziomy dochodów są ustalane w drodze negocjacji zbiorowych – Austria, Cypr, Dania, Finlandia, Włochy i Szwecja – nie są zobowiązane do wprowadzenia tego przepisu prawnego.

Debata na temat płacy minimalnej podzieliła państwa członkowskie. Zachód wspiera, Wschód sprzeciwia się

Debata na temat europejskiej płacy minimalnej od samego początku podzieliła państwa członkowskie na dwa obozy. Z jednej strony kraje zachodnie – Francja, Niemcy i Włochy – od samego początku wspierały przyjęcie tego rodzaju wynagrodzenia, które ma na celu zapewnienie równości wszystkim pracownikom w UE. Z drugiej strony, kraje wschodnie, zwłaszcza te, które jeszcze nie przystąpiły do strefy euro – Polska, Bułgaria i Rumunia – sprzeciwiły się tej propozycji ze względu na poważną nierównowagę, jaką stworzyłaby ona w polityce społecznej i gospodarczej.

Dyrektywa 2041/2022 w sprawie adekwatnej płacy minimalnej w UE została przyjęta w 2022 r. przez Parlament Europejski, a państwa członkowskie miały dwa lata od jej wejścia w życie (październik 2022 r.) na transpozycję jej przepisów do prawa lokalnego. Ustalanie płacy minimalnej pozostaje prerogatywą państw narodowych, ale muszą one zapewnić, że dochody pracowników – które zależą od płacy minimalnej – pozwalają pracownikom na godne życie, biorąc pod uwagę poziom cen.

Według oficjalnych danych ponad 1,5 miliona Rumunów zarabia płacę minimalną. Liczba ta utrzymywała się na stałym poziomie przez ostatnie dwie dekady. Według badań przeprowadzonych w ostatnich latach, dochód ten nie pokrywa nawet 70% rzeczywistych potrzeb konsumpcyjnych rodziny z dwójką dzieci, w której oboje małżonkowie zarabiają płacę minimalną.