Subscribe
Eksperci są coraz bardziej zaniepokojeni w ciągu ostatnich 15 lat
Włochy doświadczają coraz bardziej widocznej i niepokojącej transformacji klimatu. Według „Indeksu klimatycznego 2025” – opracowanego przez Sole 24 Ore na podstawie danych z 3B Meteo – zmiany odnotowane w ciągu ostatnich 15 lat w 107 stolicach Włoch są oznaką utrwalonego trendu: nasilenia ekstremalnych zjawisk klimatycznych, stałego wzrostu temperatur i radykalnej zmiany cyklu sezonowego.
Rosnące temperatury i tropikalne noce
Jednym z najważniejszych aspektów podkreślonych w badaniu jest wyraźny wzrost temperatur, szczególnie w miastach północnych Włoch, gdzie średnia dzienna wzrosła o 2,4 °C w porównaniu do 2010 roku. Ten wzrost odpowiada również silnemu wzrostowi tak zwanych „tropikalnych nocy”, w których minimalna temperatura nie spada poniżej 20°C: obecnie odnotowuje się ich prawie 80 rocznie, w porównaniu do 44 piętnaście lat temu. Rok 2024 okazał się najgorętszym rokiem, jaki kiedykolwiek odnotowano od ery przedindustrialnej, a jego kulminacją była historyczna fala upałów między 8 a 15 sierpnia, która szczególnie dotknęła Dolinę Padu i regiony centralne, z temperaturami szczytowymi powyżej 35 °C. Fale upałów, zdefiniowane jako okresy co najmniej trzech kolejnych dni z temperaturami powyżej 30°C, wzrosły z 9 w 2010 r. do 17 w 2024 r. na samej północy, co daje łącznie ponad 52 dni ekstremalnych upałów.
Ekstremalne upały również w środkowych i południowych Włoszech
Środkowe i południowe Włochy również nie są wyjątkiem. W ciągu ostatnich 15 lat średnia liczba fal upałów rocznie wzrosła z 13 do 20. Liczba ekstremalnych upałów – dni, w których temperatura przekracza 35°C – znacznie wzrosła: na południu wzrosła z 6,4 do 17,6 epizodów rocznie, podczas gdy w centrum wzrosła z 6,8 do 19,3. To, co kiedyś było rzadkim zjawiskiem na północy, teraz stało się częste, z ponad 11 epizodami ekstremalnych upałów rocznie w porównaniu do mniej niż 2 w 2010 roku.
Coraz łagodniejsze zimy i utrzymujące się antycyklony
Innym oczywistym skutkiem zmian klimatycznych we Włoszech jest złagodzenie zim. Mroźne dni, z maksymalnymi temperaturami poniżej 3°C, drastycznie się zmniejszyły: na północy średnia liczba dni w roku spadła z 28 w 2010 r. do zaledwie 5 w 2024 roku. W rzeczywistości w ciągu ostatnich dwóch zim w Dolinie Padu nie odnotowano żadnych opadów śniegu. Większa częstotliwość okresów antycyklonalnych dodatkowo przyczynia się do anomalnej sytuacji klimatycznej. Okresy te, charakteryzujące się brakiem deszczu, wiatru i mgły, powodują stagnację powietrza i większą trwałość zanieczyszczeń. Obecnie we włoskich stolicach występuje średnio ponad 70 kolejnych dni „spokojnego powietrza”: 92 na północy, 70 w centrum i 50 na południu.
Silniejsze opady deszczu i częste powodzie
Pomimo spadku opadów pod względem liczby dni deszczowych, ich intensywność rośnie. Deszcz pada rzadziej, ale kiedy już pada, epizody są gwałtowne i skoncentrowane w ciągu kilku godzin, z niszczycielskimi konsekwencjami. Powodzie stają się zatem coraz częstsze. Wśród najnowszych i najbardziej znaczących przypadków są powodzie w Emilii-Romanii w dniach 17-19 września 2024 r., z ponad 360 mm deszczu, z czego 285 spadło w ciągu zaledwie 24 godzin, oraz powódź z 19-20 października, gdzie w ciągu sześciu godzin spadła ilość wody równa dwóm trzecim średnich miesięcznych opadów. Pod koniec października Val di Cecina została również dotknięta ulewnymi deszczami o wysokości ponad 100 mm w ciągu zaledwie kilku godzin. Uderzające było wydarzenie z 13 listopada w Giarre na Sycylii, gdzie w ciągu zaledwie 12 godzin spadło ponad 500 mm deszczu.
Pilna potrzeba adaptacji
Dane te przedstawiają alarmujący obraz Włoch. Częstotliwość i intensywność ekstremalnych zjawisk głęboko zmienia geografię klimatyczną kraju, narzucając potrzebę coraz bardziej zdecydowanych strategii adaptacyjnych i łagodzących. Od adaptacji infrastruktury miejskiej po ochronę terytorium i zarządzanie zasobami wodnymi, instytucje są wezwane do reagowania na sytuacje kryzysowe, które nie są już tylko środowiskowe, ale także społeczne i gospodarcze. Zmieniający się klimat nie jest już odległą hipotezą: to nowa rzeczywistość, z którą Włochy – i cały świat – muszą sobie poradzić.
Alessandro Fiorentino