Subscribe
W dniach 14-24 marca 2025 r. agencja Polling Europe przeprowadziła sondaż dla ECR na temat dwóch bardzo interesujących i przede wszystkim kluczowych kwestii w debacie krajowej i międzynarodowej, zwłaszcza po ostatnich wydarzeniach związanych z taryfami handlowymi nałożonymi przez prezydenta USA na resztę świata. Dwa główne tematy, podzielone na kilka pytań, które przeanalizujemy, dotyczą najpierw postrzegania własnego systemu sądownictwa przez obywateli różnych państw członkowskich UE, a następnie przechodzą do analizy stosunków Unii z prezydentem Donaldem Trumpem.
METODOLOGIA BADANIA
Aby lepiej zrozumieć niektóre dane zawarte w raporcie, warto zacząć od ram metodologicznych leżących u podstaw badania, które zostało przeprowadzone online wśród reprezentatywnej próby obywateli UE w wieku powyżej osiemnastu lat. W ciągu dziesięciu dni, podczas których zadawano pytania, przeprowadzono łącznie 5 006 wywiadów. Zostały one rozdzielone między 27 państw członkowskich w kwotach proporcjonalnych do ilościowej wagi mieszkańców i równo podzielone według płci i wieku (biorąc pod uwagę najnowsze dane opublikowane przez Eurostat). Oczywiście konieczne były pewne korekty i Unia została podzielona na pięć obszarów analizy: Niemcy, Francję, Europę Środkowo-Wschodnią (kraje bałtyckie, Polskę, Czechy, Słowację, Węgry, Rumunię, Bułgarię, Chorwację, Słowenię), Europę Północną (Szwecję, Danię, Finlandię, Belgię, Holandię, Lux., Irlandię, Austrię) oraz Europę Południową (Hiszpanię, Włochy, Portugalię, Grecję, Maltę, Cypr). Wreszcie, oddzielne dane – ale nadal zawarte w obszarze przynależności – zostały zebrane dla trzech krajów: Włoch, Hiszpanii i Polski. Zrozumienie, które podziały zostały wybrane, jest również przydatne do przeprowadzenia dogłębnej analizy opartej na średnio- i długoterminowych relacjach i dynamice między państwami oraz na froncie krajowym. Wśród danych, które zamierzamy przeanalizować, znajdują się niektóre dotyczące europejskich grup politycznych. Analiza zastosowanej metody pracy jest również przydatna, aby nie popaść w błąd myślenia, że ponad pięć tysięcy obywateli, z którymi przeprowadzono wywiady, ma tak dogłębną wiedzę na temat polityki UE, że w pełni rozumie główne rodziny polityczne oraz ich specyficzne i charakterystyczne cechy. W rzeczywistości w badaniu, mówiąc o wyborcach europejskich grup politycznych, należy wziąć pod uwagę, że dla każdego kraju członkowskiego przeprowadzono wywiady z obywatelami na temat ich intencji głosowania w odniesieniu do partii krajowych, a następnie dane zostały przekodowane poprzez odrzucenie tych intencji w odniesieniu do europejskiej rodziny politycznej, do której należą.
SPRAWIEDLIWOŚĆ I SYSTEM SĄDOWNICZY
Analiza w tym pierwszym punkcie skupiła się w szczególności na niezależności sądownictwa w różnych państwach członkowskich Unii Europejskiej. Pytanie dotyczyło wymiaru sprawiedliwości, sędziów i postrzegania przez obywateli ich zależności lub jej braku od ingerencji sił politycznych na froncie wewnętrznym poszczególnych krajów. Patrząc na surowe dane, przed dopracowaniem analizy poszczególnych przypadków, możemy z pewną pewnością stwierdzić, że większość obywateli Europy nie wierzy w całkowitą niezależność sędziów i systemu sądownictwa w swoim kraju. W rzeczywistości 57% uważa, że istnieje pewna forma uwarunkowania przez siły polityczne, podczas gdy tylko 36% wyznaje ich niezależność.
NIEZALEŻNOŚĆ SĘDZIÓW I SĄDOWNICTWA
Obserwując układ danych pomiędzy krajami i obszarami objętymi analizą, możemy łatwo zauważyć przerzedzenie na skrajnych obrzeżach: wyraźniej na pozycji „całkowitej niezależności” sędziów i sądownictwa, a także na pozycji „całkowitego uwarunkowania” przez siły polityczne. Rozkład koncentruje się bardziej na stanowisku „w dużej mierze niezależnym”, które jednak pozostaje w mniejszości, oraz na stanowisku „częściowo uwarunkowanym”, które stanowi większość 57%. Krajem, który najbardziej wierzy w uwarunkowania swojego systemu sądownictwa, okazuje się Hiszpania: w rzeczywistości 74% respondentów udzieliło odpowiedzi związanych z częściowym lub całkowitym uwarunkowaniem. Za Hiszpanią, z 68%, plasuje się Europa Południowa (liczba niewątpliwie napędzana przez Włochy i Hiszpanię), z 66% przez Europę Środkowo-Wschodnią (liczba ta obejmuje również Polskę) i na równi z 63% przez respondentów z Polski i Włoch. System sądownictwa i sędziowie są uważani za najbardziej niezależnych w Niemczech (49%), w Europie Północnej (44%) i we Francji (40%).
JAK DUŻE ZNACZENIE MA PRZYNALEŻNOŚĆ POLITYCZNA?
Sondaż zaproponowany przez Polling Europe ma również na celu nadanie tym danym przynależności politycznej, dzieląc odpowiedzi według europejskiej rodziny politycznej, do której należą respondenci. W ten sposób łatwo zauważyć, że odsetek osób opowiadających się za całkowitą niezależnością systemu prawnego można znaleźć wśród Zielonych (47%), w Odnowionej Europie (48%) i EPL (43%). Odsetki te są jednak przeważone przez ECR (73%), Europejskich Patriotów (68%) i ESN (71%), którzy zamiast tego wskazują palcem w kierunku politycznego uwarunkowania sędziów i systemu sądownictwa.
ZAUFANIE DO SYSTEMU SPRAWIEDLIWOŚCI
Kolejne pytanie w pierwszej części ankiety dotyczy zaufania obywateli do systemu sprawiedliwości. Również w tym przypadku odsetek przesunął się w kierunku nieufności (50% respondentów), podczas gdy 46% zaufało sędziom i systemowi politycznemu swojego kraju. Jest to również sprzeczne z liczbą respondentów, którzy uważają, że w system ingeruje polityka.
Ponownie, patrząc na rozkład danych, można zauważyć przerzedzenie pasm reprezentujących skrajne pozycje, podczas gdy liczba reprezentująca najwyższe zaufanie do wymiaru sprawiedliwości pochodzi z Niemiec z wynikiem 55%. Sceptycznie nastawione do rzeczywistej funkcjonalności systemu są kraje Europy Środkowo-Wschodniej (60%) i ponownie Hiszpania (58%). Nieufność kraju z Półwyspu Iberyjskiego jest widoczna we wszystkich dotychczas zadanych pytaniach.
ZRÓŻNICOWANIE MIĘDZY POSTĘPOWCAMI A KONSERWATYSTAMI
Respondentów zapytano następnie o ich zamiary wyborcze w kontekście krajowym, tak aby dane można było następnie zakodować w europejskich gospodarstwach domowych, do których należeli. Podobnie jak w przypadku pierwszego pytania, większy sceptycyzm przejawiały grupy konserwatywne, populistyczne i skrajnie prawicowe, w szczególności ECR (68%), Patrioci (63%) i ESN (67%). Większe zaufanie wyrażają ugrupowania lewicowe, ponownie Zieloni (60%), EPL i Partia Europejskich Socjalistów S&D (57%).
W końcowej analizie jasne jest, że zaufanie do systemu sądownictwa i niezawisłości sędziów z pewnością różni się w zależności od orientacji politycznej respondentów i ich pochodzenia geograficznego. W szczególności wydaje się, że to państwa członkowskie UE na północy są najbardziej pewne jakości swojego systemu sądownictwa. Jednocześnie na wschodzie i południu znajdują się najbardziej sceptyczne kraje. Podział, który odnosi się również do przynależności politycznej, z bardziej eurosceptycznymi europejskimi gospodarstwami domowymi, które mają tendencję do postrzegania pracy sądownictwa z nieufnością, podczas gdy respondenci bliżsi postępowym stanowiskom mają tendencję do większej wiary w niezależność sędziów. Stanowiska te można również łatwo przypisać specyfice krajowej i wydarzeniom, które mogły charakteryzować poszczególne państwa członkowskie i ich systemy sądownicze w ostatnich latach. Rażące przypadki korupcji lub pomyłek sądowych mogą być podstawą negatywnej odpowiedzi pod względem zaufania, podczas gdy długa tradycja sądownicza i system uważany za stabilny i daleki od możliwości zewnętrznej ingerencji (czy to politycznej, czy innej natury) z pewnością skłania respondenta do rozważenia pracy i niezależności sędziów z większym zaufaniem.