Subscribe
Istnieje bardzo interesujący fakt dotyczący produkcji energii elektrycznej w Unii Europejskiej, który otwiera kilka ważnych refleksji.
Rzeczywiście, od 2004 r. produkcja energii elektrycznej w UE staje się coraz bardziej ekologiczna.
Wynika to z faktu, że do tej pory udział energii odnawialnej w produkcji energii elektrycznej wzrósł ponad dwukrotnie.
Perspektywa ta rośnie również w nadchodzących latach, zwłaszcza biorąc pod uwagę europejską politykę, której celem jest osiągnięcie neutralności klimatycznej do roku 2050.
Cel, który jest z pewnością interesujący, ale który nie może nie sprostać oczekiwaniom krajów członkowskich i perspektywom coraz bardziej niestabilnych ram międzynarodowych.
Dlatego też celowi neutralności klimatycznej powinien w coraz większym stopniu towarzyszyć cel niezależności energetycznej w granicach Unii Europejskiej.
DANE DOTYCZĄCE ENERGII ELEKTRYCZNEJ W EUROPIE Aby przedstawić pełniejszy obraz, należy skorzystać z analiz dostarczonych przez Eurostat na podstawie rocznych danych każdego państwa członkowskiego UE.
Należy zauważyć, że energia dostępna w Unii Europejskiej w 2022 r. spadła w porównaniu z rokiem poprzednim (mówimy o – 4,5%).
W szczególności ropa naftowa odnotowała wzrost o 2,8 procent w porównaniu do 2021 roku, podczas gdy gaz spadł o 13,3 procent.
Oczywiście zjawisko to jest ściśle związane z międzynarodowymi nieprzewidzianymi sytuacjami.
W szczególności inwazją wojsk moskiewskich na Ukrainę.
Jeśli chodzi o odnawialne źródła energii, dostosowaliśmy się do liczby podanej na początku tego artykułu, przy stałym wzroście.
PRODUKCJA ENERGII ELEKTRYCZNEJ W UNII EUROPEJSKIEJ Dane są zatem dość jasne: w Unii Europejskiej największy udział w produkcji mają odnawialne źródła energii.
Zaraz po nich plasują się paliwa kopalne (w różnych formach), a na końcu znajdujemy energię produkowaną przez elektrownie jądrowe.
W 2022 r. cała Unia Europejska wyprodukowała 2 641 terawatogodzin energii elektrycznej (dane Eurostatu).
Liczba ta składa się w prawie 40 procentach ze źródeł odnawialnych, w 38,6 procentach z paliw kopalnych i w ponad 20 procentach z energii jądrowej.
W ramach paliw kopalnych, gaz był głównym elementem wykorzystywanym do produkcji energii elektrycznej (19,6%), a następnie węgiel (15,8%).
Oczywiście wartości procentowe różnią się w zależności od państwa członkowskiego, ponieważ kilka krajów (takich jak Włochy) nie ma elektrowni jądrowych.
W 2022 r. elektrownie jądrowe działały w trzynastu państwach członkowskich UE.
Co więcej, właśnie ze względu na międzynarodowe nieprzewidziane okoliczności i potrzebę rewizji kanałów dostaw gazu – z wyłączeniem Moskwy – dla około ośmiu z nich energia jądrowa pokrywała ponad jedną trzecią produkcji energii elektrycznej.
Dało to europejskim kancelariom czas na znalezienie alternatyw po inwazji na Ukrainę.
Oczywiście, różnice w koszyku energetycznym między państwami UE różnią się także na froncie odnawialnych źródeł energii.
Kwoty różnią się w zależności od kraju, przy czym najwyższe sięgają 90 procent produkowanej energii, a najniższe 15 procent.
Oczywiście różnice te zależą od wielu czynników.
Po pierwsze, należy przyjrzeć się warunkom geograficznym każdego kraju, obecności i dostępności innych zasobów naturalnych, takich jak złoża gazu czy węgla. Wśród czynników decydujących o procentowym wykorzystaniu energii odnawialnej są jednak polityki krajowe (jak w przypadku wyboru energii jądrowej) oraz struktura różnych gospodarek.
CENY ENERGII ELEKTRYCZNEJ Koncepcja niezależności energetycznej jest tym bardziej interesująca i warta rozważenia, gdy spojrzymy na ewolucję cen energii związaną z międzynarodowymi sytuacjami kryzysowymi w ostatnich latach.
Wraz z rosyjską inwazją na Ukrainę, ceny paliw kopalnych w Europie gwałtownie wzrosły.
Przede wszystkim gaz stał się znacznie większym wydatkiem w rachunkach obywateli UE.
Związek między ceną gazu a ceną energii elektrycznej, z której jest on wytwarzany, jest oczywisty.
Wraz z ograniczeniem importu, cena gazu wzrosła i pomimo faktu, że mniej niż 40 procent energii w Unii Europejskiej pochodzi z paliw kopalnych, przyczyniło się to znacznie do wzrostu kosztów dla użytkowników końcowych.
Szczególnie w 2022 r. (roku, w którym kryzys energetyczny stał się najbardziej odczuwalny) UE wprowadziła kilka specjalnych środków, aby spróbować złagodzić wpływ kosztów na codzienne życie obywateli, takich jak obniżone podatki lub dotacje dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw.
Dlatego tak ważna jest teraz praca nad reformą rynku energii elektrycznej w granicach Unii Europejskiej, aby uniknąć nowych skoków związanych z wydarzeniami zewnętrznymi.
DROGA DO NIEZALEŻNOŚCI ENERGETYCZNEJ Biorąc pod uwagę przedstawione dane i coraz bardziej złożony krajobraz międzynarodowy, w którym Unia Europejska ma odgrywać wiodącą rolę, jasne jest, że droga do niezależności energetycznej może przebiegać jedynie poprzez dywersyfikację dostawców i zróżnicowanie źródeł energii.
Po 24 lutego 2022 r., wraz z inwazją Rosji na terytorium Ukrainy, dywersyfikacja dostawców energii stała się kluczowym węzłem w polityce państw członkowskich.
Potrzeba zastąpienia dostaw gazu z Rosji postawiła Włochy w centralnej pozycji pod względem dostaw energii do Europy.
Położenie geograficzne naszego kraju w centrum Morza Śródziemnego, wraz z obecnością strategicznej infrastruktury, stawia nas w pozycji kluczowego gracza w tej reorganizacji dostawców energii do Europy.
Nawet Plan Mattei (przydatny do tworzenia partnerstw energetycznych na poziomie krajowym), uruchomiony przez włoski rząd, jest podstawowym narzędziem w tym procesie, bardzo przydatnym w budowaniu mostu z krajami afrykańskimi i uczynieniu z Włoch prawdziwego centrum potrzebnego do zagwarantowania Unii Europejskiej bezpieczeństwa energetycznego i niezależności.
Oczywiście, nawet jeśli ta inicjatywa południowego frontu UE jest absolutnie konieczna i zgodna z międzynarodowymi uwarunkowaniami, potrzebne są również ukierunkowane intencje i polityki na poziomie UE i państw członkowskich, aby osiągnąć niezależność energetyczną.
W szczególności, dywersyfikacja źródeł dostaw energii i zróżnicowanie źródeł energii musi odbywać się z naciskiem na odnawialne źródła energii i wodór, właśnie po to, aby mieć oko na perspektywę neutralności klimatycznej do 2050 roku.
Jednocześnie jednak, oczekiwania gospodarcze i wzrostowe państw nie mogą być nadrzędne, więc autonomia członków w decydowaniu o własnym koszyku energetycznym, zgodnie z krajowym planem przemysłowym i wzrostowym, musi być również zagwarantowana.
Oczywiście wiąże się to ze zwiększeniem inwestycji w badania i rozwój, aby zapewnić ciągłe innowacje w dziedzinie energii, w tym drogę do bezpieczniejszej, bardziej stabilnej i czystszej energii termojądrowej, aby państwa członkowskie i Unia Europejska były coraz bardziej niezależne energetycznie. Może to również nastąpić poprzez powrót do eksploatacji złóż w granicach UE, a także poprzez tworzenie polityk, które kierują członków w stronę neutralności energetycznej w celu zwiększenia bezpieczeństwa w tym strategicznym sektorze.
Na poziomie krajowym musimy zatem stworzyć instrumenty, które wdrożą te dyrektywy, również w celu coraz większego wspierania gospodarstw domowych i przedsiębiorstw, które decydują się na inwestycje w energię odnawialną.
Wreszcie, musimy pracować nad siecią, aby była ona coraz bardziej wydajna i zintegrowana.
Można to osiągnąć poprzez wzmocnienie infrastruktury i wzajemnych połączeń energetycznych, tak jak zrobiły to na przykład Włochy w rozdziale RePowerEu w ramach NRRP.
Celem musi być zwiększenie inwestycji we wzmocnienie systemów magazynowania, rozwój inteligentnych sieci i zwiększenie liczby społeczności energetycznych, aby nie znaleźć się nieprzygotowanym w obliczu czynników zewnętrznych lub wahań na międzynarodowym rynku energii, ze względu na czynniki, których nie można przewidzieć ani na które nie można bezpośrednio wpływać.