Powrót stagflacji – między obawami a nadziejami

Stagflacja to termin, który w ostatnich miesiącach coraz częściej pojawia się w dyskusjach gospodarczych Unii Europejskiej.

To zjawisko gospodarcze, charakteryzujące się połączeniem stagnacji gospodarczej i inflacji, stanowi poważne wyzwanie dla decydentów i ekonomistów. Stagflacja to sytuacja, w której gospodarka znajduje się jednocześnie w stanie stagnacji finansowej i wysokiej inflacji. Oznacza to, że produkcja gospodarcza, mierzona produktem krajowym brutto (PKB), jest słaba lub nawet spada, podczas gdy ceny towarów i usług nadal rosną. Stagflacja jest uważana za szczególnie problematyczną sytuację, ponieważ podważa tradycyjne teorie ekonomiczne. W normalnych warunkach inflacja ma tendencję do spadku, gdy gospodarka zwalnia, ale w przypadku stagflacji dzieje się odwrotnie, a ta kombinacja czynników utrudnia decydentom podejmowanie skutecznych działań gospodarczych w celu rozwiązania problemu.

Przyczyny stagflacji mogą być złożone i zmienne, ale istnieje kilka głównych powodów, które mogą przyczynić się do tej sytuacji gospodarczej. Niektóre z najczęstszych przyczyn obejmują tak zwany „szok podażowy”, który występuje, gdy następuje gwałtowny spadek podaży towarów i usług w gospodarce. Spadek podaży może być spowodowany nieoczekiwanymi wydarzeniami, takimi jak wojny, kryzysy energetyczne lub klęski żywiołowe, które przerywają produkcję i powodują niedobory dostaw.

Rosnące ceny surowców, takich jak ropa naftowa, mogą napędzać inflację, a gdy koszt surowców rośnie, firmy często podnoszą ceny swoich produktów, aby pokryć wyższe koszty produkcji. Może to prowadzić do ogólnego wzrostu cen w gospodarce, przyczyniając się do inflacji. Polityka pieniężna, taka jak kontrola podaży pieniądza i stóp procentowych, może wpływać na inflację i wzrost gospodarczy, a jeśli polityka pieniężna jest źle zarządzana, może przyczynić się do stagflacji, na przykład gdy władze monetarne utrzymują zbyt niskie stopy procentowe przez zbyt długi czas, napędzając inflację nawet w wolno rozwijającej się gospodarce.

Polityka fiskalna, taka jak wydatki rządowe i podatki, może również wpływać na wzrost gospodarczy i inflację, a podnoszenie podatków lub ograniczanie wydatków rządowych w czasie, gdy gospodarka jest już słaba, może pogorszyć stagnację gospodarczą. W ostatnich miesiącach Unia Europejska zaczęła zmagać się z problemem stagflacji i z kilku powodów zjawisko to staje się coraz większym problemem na całym kontynencie.

Jednym z głównych czynników przyczyniających się do stagflacji w Unii Europejskiej był utrzymujący się globalny szok podażowy. Pandemia COVID-19 zakłóciła globalne łańcuchy dostaw, powodując opóźnienia w produkcji i zaopatrzeniu w towary, co doprowadziło do niedoborów dostaw w kilku sektorach, skutkując nieuniknionym wzrostem cen. Cena surowców, takich jak ropa naftowa, która nadal rośnie w wyniku zmian popytu i niestabilności geopolitycznej, miała znaczący wpływ na inflację w Unii Europejskiej. Ten nagły wzrost cen napędził inflację, wywierając presję na konsumentów i przedsiębiorstwa.

Europejska polityka monetarna i fiskalna odegrała rolę w utrwalaniu stagflacji. W rzeczywistości Europejski Bank Centralny (EBC) utrzymał wyjątkowo niskie stopy procentowe i wdrożył politykę skupu aktywów, aby stymulować gospodarkę podczas pandemii. Jednak polityka ta przyczyniła się do inflacji, ponieważ zwiększyła ilość pieniędzy w obiegu, ale jednocześnie niektóre kraje europejskie wdrożyły restrykcyjną politykę fiskalną w celu kontrolowania długu publicznego, zmniejszając wydatki publiczne. Polityka ta pogłębiła stagnację gospodarczą, tworząc błędne koło z inflacją.

Unia Europejska boryka się również z problemami strukturalnymi, które przyczyniły się do stagflacji i obejmują sztywny rynek pracy, niską produktywność i nadmierną biurokrację, które mogą utrudniać wzrost gospodarczy i dostosowanie się do wyzwań finansowych. Wspólnota Europejska musi dążyć do koordynacji swojej polityki gospodarczej na poziomie regionalnym, aby stawić czoła stagflacji, w tym większej koordynacji polityki fiskalnej i monetarnej między krajami członkowskimi. Aby sprostać nowym wyzwaniom związanym ze stagnacją gospodarczą, polityka europejska mogłaby obejmować uproszczenie przepisów, innowacje technologiczne i poprawę rynku pracy, wraz z ukierunkowaną polityką fiskalną w celu stymulowania wzrostu gospodarczego bez dalszego napędzania inflacji. EBC powinien przyjąć bardziej ostrożną politykę pieniężną, co może doprowadzić do stopniowego wzrostu stóp procentowych, jak to już miało miejsce w ostatnich miesiącach, oraz przeglądu polityki skupu aktywów.

Alessandro Fiorentino