Promocja europejskich utworów audiowizualnych

W dniu 27 czerwca 2024 r. Komisja Europejska opublikowała sprawozdanie i dokument roboczy służb Komisji w sprawie wdrożenia dyrektywy 2010/13/UE, znanej również jako dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych (AMSD). W sprawozdaniu przeanalizowano w szczególności, w jakim stopniu utwory europejskie są promowane przez audiowizualne usługi medialne. Raport obejmuje nie tylko sytuację w dwudziestu siedmiu państwach członkowskich, ale także w Islandii, Liechtensteinie i Norwegii, krajach należących do Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) i Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). W raporcie wykorzystano dane udostępnione przez Europejskie Obserwatorium Audiowizualne Rady Europy. Dyrektywa AMSD została zmieniona dyrektywą (UE) 2018/1808, która zaostrza przepisy dotyczące promowania utworów europejskich przez audiowizualne usługi medialne. Zasady te można podzielić na dwie kategorie: z jednej strony zobowiązania dotyczące kwot i widoczności, a z drugiej strony zobowiązania dotyczące inwestycji finansowych. Artykuł 13 zmienionej dyrektywy o audiowizualnych usługach medialnych zobowiązuje państwa członkowskie do zapewnienia, że dostawcy audiowizualnych usług medialnych na żądanie – dostawcy usług wideo na żądanie (VOD) – podlegający ich jurysdykcji zapewnią co najmniej 30% udział utworów europejskich w swoich katalogach i zapewnią widoczność tych utworów. Z drugiej strony oczekuje się, że państwa członkowskie UE nałożą na dostawców usług VOD wkład finansowy w celu promowania produkcji utworów europejskich, w tym poprzez bezpośrednie inwestycje w treści i/lub wkład do funduszy krajowych. Tradycyjni dostawcy usług linearnych (nadawczych) również są zobowiązani do promowania utworów europejskich na mocy art. 16 i 17 dyrektywy AMSD. Nadawcy muszą zarezerwować dla utworów europejskich większość swojego czasu antenowego, z wyłączeniem czasu przeznaczonego na wiadomości, wydarzenia sportowe, gry, reklamy, usługi teletekstowe i telezakupy. Muszą również zarezerwować co najmniej 10% czasu nadawania lub budżetu programowego na niezależne utwory europejskie. Zobowiązanymi dostawcami usług mogą być nie tylko ci, którzy mają siedzibę pod jurysdykcją państwa członkowskiego, ale może to również nakładać obowiązki na dostawców skierowanych do odbiorców na ich terytorium, nawet jeśli mają siedzibę w innym państwie członkowskim. W odniesieniu do usług SVOD w sprawozdaniu stwierdzono, że ich przychody pochodzące z UE wzrosły z 6,7 mld euro w 2019 r. do 11,7 mld euro w 2021 r. (wzrost o 43%). Ogólna liczba usług VOD działających w jurysdykcjach UE i państw EOG-EFTA również wzrosła z 1 030 w 2019 r. do 1 984 w 2021 r. (wzrost o 93%). Państwa członkowskie zgłosiły, że średni odsetek europejskich utworów w usługach VOD wahał się między 63-64% w latach 2020-2021; jest to znacznie więcej niż ich średnia 42-63% odpowiadająca latom 2015-2019. Komisja Europejska podaje jednak mniej optymistyczne dane, a mianowicie średni udział europejskich utworów w usługach VOD na poziomie 36% w 2021 r. i 35% w 2023 r. Jeśli chodzi o usługi linearne, całkowita liczba kanałów telewizyjnych nieznacznie spadła z 4 657 w 2019 r. w UE – w tym w Wielkiej Brytanii – do 4 483 w 2021 r. (spadek o 4%). Wszystkie państwa członkowskie faktycznie wymagają od nadawców zarezerwowania większości czasu nadawania dla utworów europejskich, przy czym niektóre państwa członkowskie wymagają wyższego odsetka albo dla nadawców publicznych, albo dla wszystkich nadawców.

W rzeczywistości średni odsetek europejskich utworów w usługach linearnych – 68% w 2020 r. i 69% w 2021 r. – był znacznie powyżej obowiązkowego odsetka większościowego, zgodnie ze sprawozdaniami państw członkowskich. Oznacza to spadek w porównaniu z rokiem 2019 (72,6%). Ponadto analiza przeprowadzona w badaniu sugeruje, że udział utworów europejskich (38%) jest znacznie niższy od udziału utworów europejskich zgłaszanych średnio przez państwa członkowskie. Siedem państw członkowskich nałożyło obowiązki w zakresie wkładu finansowego na dostawców transgranicznych usług VOD, a dwa na dostawców transgranicznych usług linearnych. Wreszcie, jeśli chodzi o utwory stworzone przez niezależnych producentów, średnia wyniosła 40,6% w 2020 r. i 41,4% w 2021 r., zgodnie z danymi dostarczonymi przez państwa członkowskie. Jednak według Komisji Europejskiej było to mniej niż 3%, co stanowi dramatyczną różnicę między danymi krajowymi a sprawozdawczością Brukseli. Podsumowując, możemy argumentować, że europejskie prace powinny być w stanie osiągnąć sukces w oparciu o jakość, a nie dotacje. Ochrona prawna dowodzi jedynie względnej skuteczności; wybór obywateli jest ostatecznym dowodem zainteresowania kulturą.

Źródło zdjęcia: Komisja Europejska