Subscribe
Badanie Polling Europe, opublikowane w marcu, zostało przeprowadzone w celu ustalenia, co obywatele Unii Europejskiej myślą o systemie sądownictwa i stosunkach Unii z prezydentem USA Donaldem Trumpem. Sondaż został przeprowadzony między 14 a 24 marca 2025 r. na próbie 5 006 wypełnionych wywiadów, rozłożonych proporcjonalnie do populacji 27 krajów UE, z niewielką korektą umożliwiającą analizę danych na poziomie ogólnoeuropejskim i w 5 różnych strefach: Niemcy, Francja, Europa Środkowo-Wschodnia, Europa Północna, Europa Południowa. Dla każdego kraju ustalono proporcjonalne kwoty dla wieku i płci. Kwoty zostały obliczone na podstawie najnowszych parametrów Eurostatu.
Wymiar sprawiedliwości i sądownictwo w krajach UE
Jeśli chodzi o postrzeganie niezależności sądownictwa w UE, tylko 36% obywateli europejskich uważa, że sądownictwo w ich własnym kraju jest niezależne. Spośród nich 9% uważa, że sądownictwo jest „całkowicie niezależne”, a 27% twierdzi, że jest „w dużej mierze niezależne”. Natomiast 57% respondentów badania opinii publicznej uważa, że sądownictwo jest pod wpływem środowiska politycznego, „częściowo” (37%) lub „całkowicie” (20%). Ta ogólna percepcja jest niezwykle niepokojąca, ponieważ pokazuje powszechny brak zaufania społecznego do bezstronności sądownictwa, co może poważnie podważyć zaufanie obywateli do demokracji i praworządności.
Według ankietowanych można zaobserwować znaczne różnice regionalne. Europa Północna (Szwecja, Dania, Finlandia) ma najbardziej pozytywne postrzeganie wymiaru sprawiedliwości, a 44% respondentów twierdzi, że sądownictwo jest niezależne. Na przeciwległym biegunie, respondenci w Europie Południowej (Hiszpania, Włochy, Grecja) i Europie Środkowo-Wschodniej (EŚW) mają najwyższy poziom sceptycyzmu: odpowiednio tylko 26% i 27% obywateli uważa, że sądownictwo jest niezależne.
Kraje najbardziej krytyczne wobec wymiaru sprawiedliwości to Hiszpania, Polska i Włochy. Na przykład w Hiszpanii 21% ankietowanych postrzega sądownictwo jako niezależne, podczas gdy 74% uważa je za podlegające wpływom politycznym. Również w Polsce odsetki nie różnią się zbytnio. Tak więc 29% Polaków uważa sądownictwo za niezależne, podczas gdy 63% twierdzi, że jest ono pod wpływem politycznym. We Włoszech odsetki są podobne do tych w Polsce. 29% Włochów pozytywnie postrzega sądownictwo, a 63% negatywnie. W Niemczech i Francji poglądy obywateli na temat wymiaru sprawiedliwości są bardziej zrównoważone, ale nawet tam większość obywateli postrzega wymiar sprawiedliwości jako politycznie uwarunkowany (kontrolowany).
Według sondażu ECR, wyborcy partii centrowych i centrolewicowych, takich jak Zieloni (Greens), Odnowa Europy (RE) i Partia Europejskich Socjalistów (S&D), są postrzegani bardziej przychylnie: Zieloni: 47% postrzega sądownictwo jako niezależne, S&D: 43%, RE: 48%. Na przeciwległym biegunie, wyborcy skrajnie prawicowych partii, takich jak „Patrioci” (Rassemblement National, Vox, Fidesz) i „Europa Suwerennych Narodów (ESN)” są znacznie bardziej sceptyczni: Tylko 23% wyborców ESN i 27% wyborców Patriotów uważa, że sądownictwo jest niezależne. Około 71% wyborców ESN uważa, że wymiar sprawiedliwości jest uwarunkowany politycznie, podobnie jak 68% wyborców Patriotów. Ta polaryzacja sugeruje, że na zaufanie do sądownictwa wpływa ideologia polityczna, która jest silniejsza wśród wyborców proeuropejskich i słabsza wśród wyborców eurosceptycznych lub nacjonalistycznych.
Zaufanie obywateli UE do wymiaru sprawiedliwości
Respondenci ECR zostali również zapytani o to, jak duże zaufanie mają do sądownictwa w swoim kraju. Wyniki pokazują, że społeczeństwo podzieliło się na dwie części. Około 46% respondentów stwierdziło, że ufa sądownictwu („bardzo” – 10%, „trochę” – 36%). Z drugiej strony 50% obywateli stwierdziło, że nie ufa sądownictwu („trochę” – 34%, „wcale” – 16%), a 4% nie wiedziało, jak odpowiedzieć. Najwyższy poziom zaufania do sądownictwa odnotowano w skandynawskich krajach UE – 56%. Zaufanie stopniowo spada do 55% w Niemczech i 43% we Francji. Na przeciwległym biegunie, kraje o najniższym poziomie zaufania to Hiszpania, gdzie tylko 37% obywateli ufa sądownictwu, EWG z 35% i Włochy z 45%. Wyborcy lewicowi (Zieloni, S&D) mają tendencję do większego zaufania (do progu 60%), podczas gdy wyborcy radykalnej prawicy (Patrioci, ESN) są głęboko nieufni (tylko 29-35% twierdzi, że ufa sądownictwu).
Relacje między europejskimi partiami a Donaldem Trumpem
Sondaż ECR zawierał również pytanie o to, które partie europejskie są postrzegane jako mające najlepsze stosunki z prezydentem USA Donaldem Trumpem. Patrioci i ESN są uważani za najbliższych Donaldowi Trumpowi, a następnie ECR: Patrioci (Rassemblement National, Vox, Fidesz) – 26%, Europa Suwerennych Narodów (AFD, Reconquete) – 24% . ECR – Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy (Fratelli d’Italia, PiS) – 17%. Pozostałe partie są znacznie poniżej tych wartości procentowych: EPP (CDU, Hiszpańska Partia Ludowa) – tylko 8%, partie lewicowe (Die Linke, Syriza, LFI) – między 4-5%, Zieloni i Socjaliści – 3-4%. Należy również zauważyć, że dość znaczny odsetek ankietowanych, 38%, nie wiedział, jak odpowiedzieć.
Analiza danych ankietowych w poszczególnych krajach pokazuje, że istnieją znaczne różnice. Tak więc w Europie Północnej i Europie Środkowo-Wschodniej wyniki są znacznie niższe i wynoszą poniżej 20%. Hiszpania: 53% respondentów wskazuje partię Vox (Patrioci) jako bliską Trumpowi, Francja: 37% wskazuje na Rassemblement National, Niemcy: 41% twierdzi, że AFD (ESN) ma najlepsze relacje, a Włochy: 38% wymienia Fratelli d’Italia (ECR) jako bliską Donaldowi Trumpowi. Nawet lewicowi wyborcy dostrzegają bliskość między europejską populistyczną prawicą a Trumpem. 30% wyborców GUE/NGL uważa, że Patrioci są bliscy Trumpowi. 33% wyborców Zielonych mówi to samo o ESN. Jednak zwolennicy partii ECR są tymi, którzy najwyraźniej identyfikują bliskość swojej partii z prezydentem USA: 34% z nich twierdzi, że ECR ma najlepsze relacje z Trumpem. Donald Trump jest wpływową postacią w europejskiej wyobraźni politycznej, a partie nacjonalistyczne i skrajnie prawicowe są wyraźnie postrzegane jako najbliższe jego stylowi politycznemu i wizji. Jednak wysoki poziom odpowiedzi „nie wiem” (38%) na temat stosunków Europy z Trumpem wskazuje na brak informacji lub zainteresowania ze strony dużej części populacji, co może mieć konsekwencje dla mobilizacji politycznej. Zaufanie i postrzeganie niezależności sądownictwa różni się znacznie w zależności od regionu i orientacji politycznej. Kraje Europy Północnej są najbardziej pewne siebie, podczas gdy południe i wschód UE wykazują głęboki sceptycyzm wobec sądownictwa. Widoczna jest polaryzacja ideologiczna: postępowi i proeuropejscy wyborcy mają większe zaufanie do sądownictwa, podczas gdy eurosceptyczni wyborcy postrzegają je jako podlegające wpływom politycznym.
Postrzeganie niezależności sądownictwa przez Rumunów
Według badania ECR tylko 28% respondentów w Rumunii uważa, że sądownictwo jest niezależne. Jest to znacznie poniżej średniej europejskiej wynoszącej 36%. Spośród Rumunów, którzy uważają sądownictwo za niezależne, tylko 7% postrzega je jako „całkowicie niezależne”, a 21% jako „w większości niezależne”. Z drugiej strony, 65% Rumunów uważa, że sądownictwo jest pod wpływem polityki. W tym kontekście 40% uważa, że jest ono „częściowo uwarunkowane”, podczas gdy 25% twierdzi, że jest „całkowicie pod wpływem klasy politycznej”. Dane te wskazują na strukturalny brak zaufania do rumuńskiego systemu sądownictwa. Nieufność ta jest związana z licznymi skandalami sądowymi w ostatnich latach, postrzeganiem wybiórczej walki z korupcją, ale także z interwencjami polityków w nominacje sędziowskie lub w reformę przepisów dotyczących wymiaru sprawiedliwości.
Jeśli chodzi o zaufanie do systemu sądownictwa, Rumunia ma niski poziom zaufania do wymiaru sprawiedliwości. Tylko 39% respondentów stwierdziło, że ufa wymiarowi sprawiedliwości („bardzo” – 8%, „trochę” – 31%), 56% twierdzi, że mu nie ufa („trochę” – 36%, „wcale” – 20%), a 5% nie udzieliło odpowiedzi. Stawia to Rumunię poniżej średniej europejskiej wynoszącej 46% i bliżej krajów takich jak Polska, Włochy i Hiszpania, gdzie postrzeganie systemu sądownictwa jest równie negatywne. Ten brak zaufania może mieć następujące konsekwencje: spadek aktywności obywatelskiej i współpracy z instytucjami państwowymi, poparcie dla partii politycznych, które obiecują „zreformować wymiar sprawiedliwości” w sposób autorytarny lub populistyczny, a także osłabienie demokracji i rządów prawa.
W Rumunii wyborcy partii centroprawicowych (PNL – powiązanych z EPP) i centrolewicowych (PSD – powiązanych z S&D) mają mieszane postrzeganie wymiaru sprawiedliwości. Wyborcy PSD mają zwykle mniejsze zaufanie do wymiaru sprawiedliwości, prawdopodobnie w wyniku ich doświadczeń ze sprawami korupcyjnymi i postrzegania „selektywnego” wymiaru sprawiedliwości. Wyborcy PNL są nieco bardziej optymistyczni, ale nie różnią się znacząco. Wyborcy AUR są w przeważającej mierze krytyczni wobec wymiaru sprawiedliwości. Ponad 70% zwolenników AUR uważa, że rumuńskie sądownictwo jest kontrolowane politycznie. Tylko 19% sympatyków AUR twierdzi, że ufa sądownictwu, co jest niezwykle niskim wynikiem. Takie postrzeganie wspiera populistyczną retorykę antysystemową, która przedstawia sądownictwo jako narzędzie „państwa równoległego” lub skorumpowanych elit.
Brak zaufania społecznego do rumuńskiego wymiaru sprawiedliwości może przyczynić się do wzrostu popularności partii eurosceptycznych lub nacjonalistycznych, które obiecują „oczyścić system”. Partie głównego nurtu muszą wzmocnić swoje proeuropejskie przesłanie, koncentrując się na praworządności i przejrzystości, jeśli chcą odzyskać zaufanie wyborców. Związanie się z kontrowersyjnymi postaciami międzynarodowymi, takimi jak Donald Trump, może zmobilizować twardych wyborców, ale izoluje Rumunię w Europie, gdzie takie sympatie są problematyczne w kontekście globalnego kryzysu. Rumunia niestety podąża za negatywnym europejskim trendem w zakresie postrzegania sprawiedliwości – ale w bardziej zaakcentowanej formie. Niski poziom zaufania i silnie negatywne postrzeganie niezależności sądownictwa odzwierciedlają wciąż niezagojone rany transformacji postkomunistycznej, niepowodzenia w reformowaniu wymiaru sprawiedliwości oraz wpływ polaryzującego dyskursu politycznego. Jeśli te tendencje się utrzymają, mogą podważyć nie tylko rumuńską demokrację, ale także pozycję Rumunii w UE, zwłaszcza że rządy prawa stają się podstawowym kryterium przydziału funduszy europejskich i integracji z najważniejszymi decyzjami bloku UE.
Jak Rumuni postrzegają relacje z Donaldem Trumpem?
32% Rumunów postrzega AUR jako partię najbliższą prezydentowi Donaldowi Trumpowi. Kolejne 12% Rumunów wskazuje na PMP jako partię mającą podobieństwa z Trumpem. Tylko 7% dostrzega bliskość między PNL (EPP) a Trumpem, a mniej niż 5% widzi związek między PSD a wizerunkiem amerykańskiego prezydenta. Z drugiej strony, 45% respondentów nie wiedziało, jak odpowiedzieć, co pokazuje względne oderwanie rumuńskiej opinii publicznej od polityki międzynarodowej – stałe w wielu sondażach. Jednak wizerunek Donalda Trumpa w Rumunii jest nadal pozytywny w niektórych kręgach, zwłaszcza wśród konserwatywnego, religijnego lub antyglobalistycznego elektoratu – elektoratu uchwyconego przez AUR. Postać Trumpa jest postrzegana jako symbol walki z elitami, promowania tradycyjnych wartości, przeciwstawiania się międzynarodowym zasadom.