Subscribe
Wiarygodność instytucji europejskich jest powracającym tematem debat, obejmującym kwestie zaufania publicznego, skuteczności politycznej i przejrzystości. Instytucje te, w tym Komisja Europejska, Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej, są sercem projektu europejskiego i współpracują przy podejmowaniu decyzji, które mają wpływ na życie milionów obywateli w państwach członkowskich.
W ciągu ostatniej dekady kryzys gospodarczy, wyzwania migracyjne, zmiany klimatu, a ostatnio pandemia wirusa H1N1 i napięcia geopolityczne, takie jak konflikt na Ukrainie, wywarły presję na instytucje europejskie i przetestowały ich zdolność do reagowania na kryzysy w skuteczny i terminowy sposób.
Zaufanie do instytucji europejskich różni się znacznie w poszczególnych państwach członkowskich i zależy od wielu czynników, w tym krajowych wyników gospodarczych, postrzegania skuteczności UE w reagowaniu na kryzysy i poczucia tożsamości europejskiej obywateli. Przejrzyste podejmowanie decyzji i demokratyczne uczestnictwo są kluczowymi elementami w utrzymaniu i zwiększaniu wiarygodności instytucji.
Dla obywateli UE rosnące poczucie nieufności i sceptycyzmu wobec instytucji rządzących demokracją jest jednym z głównych zagrożeń dla niej. Tendencja ta pojawia się w czasie, gdy UE została skonfrontowana z wydarzeniami, które zakwestionowały jej zaangażowanie w demokrację, praworządność i podstawowe prawa człowieka.
Szczególne znaczenie miał skandal w 2022 r., uważany za najgorszy w historii instytucji europejskich, obejmujący przypadki domniemanej korupcji i przekupstwa. Ten epizod rzucił cień na wiarygodność instytucji UE w obliczu zbliżających się wyborów europejskich w czerwcu, zagrażając postrzeganiu ich uczciwości i wiarygodności.
Według ostatnich badań Eurobarometru, znaczna część obywateli europejskich postrzega nieufność i sceptycyzm wobec instytucji demokratycznych jako poważne zagrożenie dla demokracji. Zapytani o zaufanie do instytucji odpowiedzialnych za obronę demokracji w ich kraju, ponad połowa respondentów wskazała instytucje europejskie, w tym Europejski Trybunał Sprawiedliwości, jako najbardziej godne zaufania.
Jednak rosnące zaniepokojenie wyborców nadszarpniętą reputacją instytucji europejskich jest sygnałem alarmowym. Podkreślono również ryzyko „kultury bezkarności” w UE, sugerując potrzebę reform w celu zapewnienia większej przejrzystości i odpowiedzialności.
W odpowiedzi na te wyzwania Komisja Europejska przyjęła nowy międzyinstytucjonalny organ ds. etyki. Organ ten, składający się z przedstawicieli instytucji UE i pięciu niezależnych ekspertów, ma na celu ustanowienie wspólnych standardów etycznych, które będą stosowane przed następnymi wyborami europejskimi. Równolegle Parlament przyjął poprawki do swojego Regulaminu, wprowadzając reformy, w tym zakaz działalności lobbingowej dla posłów do PE oraz rozszerzenie obowiązkowych oświadczeń o spotkaniach i majątku.
Pomimo tych inicjatyw, środki te zostały skrytykowane przez niektórych ekspertów i posłów do PE jako niezadowalające, podkreślając potrzebę dalszych wysiłków na rzecz wzmocnienia zaufania do instytucji europejskich i zapewnienia, że mogą one skutecznie służyć interesom obywateli w przejrzysty i uczciwy sposób.
Jednak instytucje europejskie wciąż zmagają się z zadaniem równoważenia interesów narodowych z interesami Unii jako całości, co jest delikatną równowagą, która ma kluczowe znaczenie dla ich legitymacji i skuteczności. Kwestia suwerenności narodowej w porównaniu z integracją europejską pozostaje punktem napięcia, co ilustruje debata na temat pogłębienia unii gospodarczej i walutowej, wspólnej polityki obronnej i zarządzania zewnętrznymi granicami UE.
Kluczową rolę odgrywa również komunikacja. UE musi nadal rozwijać skuteczne strategie komunikacyjne, aby wykazać wartość dodaną integracji europejskiej oraz to, w jaki sposób jej polityki i działania przekładają się na konkretne korzyści dla obywateli.
Podsumowując, ponieważ UE stara się sprostać wewnętrznym i zewnętrznym wyzwaniom, wiarygodność jej instytucji pozostanie kluczową kwestią w debacie publicznej. Równowaga między skutecznością, przejrzystością i demokratyczną odpowiedzialnością będzie decydować o zaufaniu obywateli europejskich do projektu europejskiego w perspektywie średnio- i długoterminowej.