Szczyt UE w Granadzie: W obliczu wyzwań przyszłości

Trzeci szczyt Europejskiej Wspólnoty Politycznej rozpoczął się 5 października w Granadzie w Andaluzji. Europejska Wspólnota Polityczna (EPC) to platforma dyskusji politycznych i strategicznych na temat przyszłości Europy, która została zainaugurowana dokładnie rok temu, 6 października 2022 r., kiedy to szefowie państw i rządów prawie 50 krajów europejskich spotkali się w Pradze, aby promować współpracę i dialog polityczny w Europie w celu jak najlepszego rozwiązania głównych kwestii, takich jak obrona, dobrobyt i stabilność.

W Forum 2023 wzięły udział państwa członkowskie UE, a także Albania, Andora, Armenia, Bośnia i Hercegowina, Gruzja, Islandia, Kosowo, Liechtenstein, Mołdawia, Monako, Czarnogóra, Macedonia Północna, Norwegia, San Marino, Serbia, Szwajcaria, Ukraina i Wielka Brytania. Dołączyli do nich przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen, przewodniczący Rady Europejskiej Charles Michel, przewodnicząca Parlamentu Europejskiego Roberta Metsola oraz wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa.

Prezydent Turcji Recep Tayyip Erdoğan, podobno z powodu problemów zdrowotnych, oraz prezydent İlham Aliyev byli nieobecni. Pierwotnym zamiarem było organizowanie dwóch szczytów rocznie. Po pierwszej w Pradze, druga odbędzie się w Mołdawii 1 czerwca 2023 r., a trzecia w Granadzie.

Podczas spotkania przywódcy UE skoncentrowali się na dossier migrantów i konkurencyjności gospodarczej, ale także na środowisku i umiejętnościach cyfrowych, takich jak sztuczna inteligencja, a na koniec oczywiście na wojnie na Ukrainie.

W spotkaniu uczestniczył również prezydent Volodymyr Zelenskyy. Przywódcy skorzystali z okazji, aby potwierdzić swoje zaangażowanie i niezachwiane wsparcie dla sprawy ukraińskiej. Tymczasowy przewodniczący hiszpańskiego rządu, Pedro Sánchez, powtórzył „zdecydowane” zobowiązanie Hiszpanii, jako kraju sprawującego obecnie rotacyjną prezydencję w Radzie Unii Europejskiej, do „dalszego podejmowania kroków w celu formalnego otwarcia rozmów” w sprawie przystąpienia Ukrainy do UE, w oczekiwaniu na raport Komisji Europejskiej, która wyda opinię na temat tego, czy wymogi określone w traktatach zostały spełnione, a niezbędne reformy zostały wdrożone przez ukraiński rząd. Prezydent Hiszpanii odbył również dwustronne spotkanie z Zełenskim przed sesją otwierającą spotkanie, podczas którego omówili również wysłanie nowego pakietu pomocy wojskowej dla narodu ukraińskiego.

Wśród wyzwań, które znajdują się na szczycie europejskiej agendy, jest rozszerzenie. Obecnie osiem krajów ma oficjalny status kandydata do UE. Są to Turcja, Ukraina, Mołdawia, Albania, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Macedonia Północna i Serbia. Ponadto Gruzja i Kosowo są potencjalnymi kandydatami. Według źródeł europejskich, nowe państwa członkowskie mają dołączyć do rodziny UE do 2030 roku, powiększając tym samym Unię Europejską w mniej niż dekadę.

Kwestia rozszerzenia jest ściśle związana z tzw. zasadą merytoryki, zgodnie z którą kraje kandydujące muszą podjąć wysiłki w celu dostosowania swoich przepisów do zasad i standardów UE. W tym kontekście omówiono i uzgodniono wspólną wizję pracy nad nowym podejściem do stopniowego przystąpienia do UE.

Innym omawianym tematem był sektor energetyczny, który jest szczególnie ważny w czasach takich jak obecne i który będzie musiał być coraz bardziej brany pod uwagę w przyszłości, również biorąc pod uwagę potrzebę włożenia większego wysiłku we wdrażanie energii odnawialnej. Poruszono również drażliwą kwestię kryzysu w Górskim Karabachu, w który zaangażowany jest Azerbejdżan z jednej strony i ormiańscy separatyści z drugiej, co doprowadziło do masowego exodusu z enklawy, z której wysiedlono ponad sto tysięcy osób. W tej kwestii Unia Europejska postanowiła pozostać zjednoczona w potępieniu ofensywy Azerbejdżanu i w związku z tym zaoferowała Armenii milionową pomoc humanitarną.

Ponadto przewodniczący Rady Europejskiej, kanclerz Niemiec i prezydent Francji podkreślili swoje zdecydowane poparcie dla niepodległości, suwerenności, integralności terytorialnej i nienaruszalności granic Armenii. Głównym tematem szczytu była jednak migracja. W rzeczywistości wszystkie państwa zgadzają się co do potrzeby zajęcia się tą kwestią, zwłaszcza w obliczu wzrostu liczby uchodźców i zgonów na Morzu Śródziemnym.

Już w ubiegłą środę, 4 października, UE poczyniła znaczne postępy w negocjacjach w sprawie paktu migracyjnego i azylowego.W szczególności premier Włoch Giorgia Meloni, wraz z premierem Holandii Markiem Rutte, premierem Wielkiej Brytanii Rishi Sunakiem, Albańczykiem Edim Ramą i przewodniczącą Komisji Europejskiej Ursulą von der Leyen, zorganizowali spotkanie w celu omówienia walki z handlem ludźmi w jeszcze bardziej ukierunkowany i precyzyjny sposób, omawiając konkretne i strukturalne rozwiązania mające na celu położenie kresu zjawisku, które w przeciwnym razie będzie nadal wymykać się spod kontroli i zaostrzać sytuację, w jakiej znajduje się kontynent europejski. Na uwagę zasługuje również spotkanie Meloniego i Scholza, którzy po pewnych nieporozumieniach w kwestii migracji przeprowadzili serdeczne rozmowy i osiągnęli zbieżność wizji, wygładzając w ten sposób stosunki i unikając tarć.

Należy jednak zauważyć, że pomimo postępów poczynionych w Granadzie, Polska i Węgry wyraziły oburzenie planowanymi zmianami i zawetowały je.

Prezydent Francji Emmanuel Macron zareagował, mówiąc, że nie ma wystarczającej opozycji, aby pozbawić 27-osobową grupę niezbędnej liczby głosów. „Budapeszt i Warszawa wyraziły swój sprzeciw przy stole negocjacyjnym” – powiedział. „Jest to stanowisko, które wyrazili już na szczeblu ministerialnym, ale nie przeszkodzi nam to w osiągnięciu kwalifikowanej większości, a zatem nadal pozwoli nam osiągnąć konkretny postęp.

Podczas szczytu w Andaluzji odbyło się wiele spotkań dwustronnych, które pozwoliły różnym przywódcom spotkać się twarzą w twarz w bardziej ograniczony sposób oraz skonsolidować i wzmocnić relacje między różnymi narodami, budując solidne podstawy dla ogólnej przyszłości Europy w najszerszym tego słowa znaczeniu. Odbyło się na przykład spotkanie przewodniczącego Rady Europejskiej Charlesa Michela z premierem Armenii Nikolem Paszynianem, prezydentem Francji Emmanuelem Macronem i kanclerzem Niemiec Olafem Scholzem, które zaowocowało wspólnym komunikatem poparcia dla Armenii.

Po szczycie Europejskiej Wspólnoty Politycznej, również w Granadzie, odbyło się nieformalne posiedzenie Rady Europejskiej, na którym 27 przywódców UE skupiło się na priorytetach na następną kadencję.

W związku z tym 6 października członkowie UE zebrali się, aby porozmawiać o różnych wyzwaniach i kryzysach, przed którymi Europa stanęła w ostatnich latach i z których wyszła silniejsza i bardziej zjednoczona, od pandemii COVID w marcu 2020 r. po wojnę między Rosją a Ukrainą, która wybuchła w lutym 2022 r. Wszystkie kwestie, które wpisują się w strategiczny program celów UE.

Sesja, która odbyła się w piątek 6 października, koncentrowała się na bezpieczeństwie, obronności i odporności cybernetycznej, konkurencyjności i jednolitym rynku, transformacji ekologicznej i cyfrowej, możliwościach multilateralizmu i globalnych partnerstwach, migracji i rozszerzeniu. Wydarzenia, które odbyły się w Granadzie w dniach 5-6 października, z udziałem wielu podmiotów instytucjonalnych, rządowych i politycznych ze sceny europejskiej, miały miejsce w kontekście wzrostu i wzmocnienia UE i poza nią. Przed nami jeszcze długa droga i z pewnością pojawią się przeszkody do pokonania, ale jeśli każdy członek skoncentruje się na maksymalizacji wysiłków na rzecz ochrony swoich interesów narodowych, coraz łatwiej będzie zapewnić większy dobrobyt i bezpieczeństwo dla całej Europy.