Wojna hybrydowa, Włochy Rauti: UE odgrywa strategiczną rolę w szerszym regionie Morza Śródziemnego

W kontekście globalnego bezpieczeństwa, wojna hybrydowa jest rosnącym zagrożeniem, które łączy tradycyjne operacje wojskowe z niekonwencjonalnymi taktykami w celu destabilizacji przeciwników. Kluczowym elementem tego zagrożenia są kable podmorskie, kluczowa infrastruktura dla globalnej komunikacji, które stały się potencjalnym celem ataków hybrydowych. Kable podmorskie są odpowiedzialne za 93% światowej komunikacji, w tym danych internetowych, telekomunikacji i transakcji finansowych. Kable te, rozciągające się na ponad 1,2 miliona kilometrów, tworzą szkielet globalnej łączności. Ich strategiczne znaczenie jest niezmierzone, a ich podatność na zagrożenia jest krytyczną słabością współczesnych gospodarek. Rosja rozwinęła zaawansowane zdolności podwodne, koncentrując się na zdolności do sabotowania kabli podwodnych w ramach swojej strategii wojny hybrydowej. NATO wyraziło poważne zaniepokojenie zdolnością Rosji do zagrożenia tej krytycznej infrastrukturze, szczególnie po ataku na gazociąg Nord Stream, który uwypuklił podatność podmorskiej infrastruktury na ataki z zewnątrz. Na Morzu Czerwonym grupa rebeliantów Houthi wykazała zainteresowanie sabotowaniem infrastruktury morskiej, w tym kabli podmorskich. Ataki na statki handlowe i infrastrukturę morską w regionie podkreślają ryzyko stwarzane przez podmioty niepaństwowe, które mogą zagrozić bezpieczeństwu globalnej komunikacji za pomocą stosunkowo prostych i niedrogich środków. Oprócz Rosji i Huti, inne podmioty państwowe i niepaństwowe mogą wykorzystywać podatność kabli podmorskich. Incydenty z udziałem tej infrastruktury mogą również wynikać z przyczyn naturalnych, takich jak sztormy i trzęsienia ziemi, lub z przypadkowych kolizji ze statkami. Jednak najbardziej niepokojącym ryzykiem pozostaje celowy sabotaż, który może mieć katastrofalne skutki dla globalnej komunikacji i bezpieczeństwa narodowego. Unia Europejska uznała znaczenie ochrony kabli podmorskich i podjęła szereg działań w celu poprawy ich bezpieczeństwa. Inicjatywy takie jak National Underwater Domain Cluster, prowadzony przez Włochy, angażują główne firmy technologiczne i mają na celu wzmocnienie zdolności nadzoru i obrony infrastruktury podmorskiej. UE bada również wykorzystanie zaawansowanych czujników i innych innowacyjnych technologii do monitorowania i ochrony tych kabli. Ochrona kabli podmorskich wymaga ścisłej współpracy międzynarodowej. NATO wzmacnia swoje zdolności w zakresie zwalczania okrętów podwodnych, współpracując z sojusznikami i partnerami w celu poprawy nadzoru i szybkiego reagowania na incydenty. Te wspólne wysiłki są niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa infrastruktury krytycznej na całym świecie.

Senator Isabella Rauti, podsekretarz obrony w rządzie Meloniego, omawia to z nami w tym wywiadzie.

Jakie są kluczowe elementy wojny hybrydowej i czym różni się ona od tradycyjnych konfliktów?

Konflikty hybrydowe angażują podmioty państwowe – takie jak regularne siły zbrojne – z niekonwencjonalnymi instrumentami zdolnymi do politycznej destabilizacji i materialnego osłabienia przeciwnika, szczególnie w nowych domenach, takich jak cyberprzestrzeń lub przestrzeń kosmiczna, a także w nowych wymiarach, takich jak tak zwana „wojna kognitywna”, środowisko, w którym zagrożenie polega na zniekształcającym wykorzystaniu informacji lub dezinformacji do kształtowania opinii lub zachowań w celu osiągnięcia korzyści politycznych lub strategicznych. Narzędzia hybrydowe sięgają od cyberataków po akty terroryzmu, obejmując szerokie spektrum, które obejmuje kampanie dezinformacyjne oparte na fałszywych wiadomościach i generowane za pomocą aplikacji sztucznej inteligencji; ale także ataki na strategiczną infrastrukturę podwodną, taką jak kable i gazociągi; manipulowanie zbiorową percepcją; oraz złośliwe ingerowanie w procesy wyborcze. Wojna hybrydowa obejmuje różne podmioty państwowe i niepaństwowe, od lokalnych milicji i międzynarodowych sieci flankerów i finansistów po zorganizowane grupy hakerów do ataków cybernetycznych. Z operacyjnego punktu widzenia charakterystyczną cechą wojny hybrydowej jest niejednoznaczność samych ataków oraz trudność w identyfikacji agentów i wrogich podmiotów; ta „płynność” utrudnia reakcje obronne. Wojna hybrydowa jest nieogłoszona i może być prowadzona w sposób tajny, bez przekraczania „progu” otwartego, tradycyjnego konfliktu. Tryb hybrydowy może subtelnie przekroczyć kontekst pozornego pokoju i nie jest kosztowny pod względem ekonomicznym; w rzeczywistości jest łatwy do przeprowadzenia i może być zarówno skuteczny, jak i zdolny do wyrządzenia znacznych szkód przeciwnikowi bez walki w terenie, w przeciwieństwie do tradycyjnych konfliktów.

Jakie są główne zagrożenia dla kabli podmorskich w konflikcie hybrydowym i jak można je chronić przed tym zagrożeniem dla komunikacji i gospodarki?

Domena podwodna – tak zwane „podmorze” – jest piątym wymiarem fizycznym, oprócz lądu, morza, powietrza i przestrzeni kosmicznej. Sabotaż gazociągu North Stream pod wodami Morza Bałtyckiego w 2022 r. – wraz z otwarciem co najmniej trzech nieszczelności w gazociągach North Stream 1 i 2 – spowodował poważne szkody w infrastrukturze energetycznej łączącej Rosję i Europę i podkreślił nie tylko konsekwencje zależności energetycznej jako potencjalnego instrumentu szantażu politycznego, ale także znaczenie kilku strategicznych infrastruktur bezpieczeństwa w wymiarze podwodnym. Ataki na taką podmorską infrastrukturę – taką jak kable, które przenoszą 98% światowego ruchu cyfrowego lub gazociągi, które gwarantują dostawy energii – słusznie stanowią część strategii wojny hybrydowej, ponieważ są to nieprzewidywalne, zakłócające działania o natychmiastowym skutku, a także podatne na manipulacje medialne dotyczące odpowiedzialności sprawców. Fizycznie zagrożenie może być przenoszone przez dedykowane statki i okręty podwodne lub przez bezzałogowe pojazdy podwodne (UUV) zdolne do sabotowania celu za pomocą podstawowych metod, takich jak niezamierzone uderzenie kotwic lub celowe przeciąganie sieci rybackich, lub poprzez bardziej wyrafinowane interwencje. Aby bronić się przed atakami okrętów podwodnych, konieczne jest ulepszanie technologii i inwestowanie w innowacyjne aspekty. Łatwo jest przewidzieć wzrost aktywności autonomicznych pojazdów podwodnych (AUV), tj. zaawansowanych technologicznie pojazdów zdolnych do działania na głębokości oraz wykrywania i interweniowania w obliczu zagrożeń, których prognostyki muszą być przechwytywane i monitorowane z wyprzedzeniem. W dziedzinie „podwodnej” włoskie siły zbrojne, za pośrednictwem włoskiej marynarki wojennej, odgrywają kluczową rolę dzięki Narodowemu Centrum Podwodnemu (PNS), które zostanie zainaugurowane w La Spezia 12 grudnia 2023 r., Centrum Doskonałości, które połączy i przyspieszy wszystkie kompetencje krajowe, w tym przemysł, badania i środowisko akademickie, pomagając skonsolidować przewagę technologiczną Zachodu w tym wschodzącym sektorze.

Jaką rolę powinna odgrywać Unia Europejska w obszarze geopolitycznym znanym jako „szerszy basen Morza Śródziemnego”?

Unia Europejska odnosi się, w zakresie bezpieczeństwa i obrony państw członkowskich, do „Strategicznego Kompasu”, dokumentu przyjętego – po latach dyskusji – przez Radę Europejską 21 marca, bezpośrednio po rosyjskiej agresji na Ukrainie, wydarzeniu, które oznaczało powrót konwencjonalnej wojny na kontynent europejski. Uzasadnieniem „Kompasu” jest „wzmocnienie” Unii w obliczu rosnących wyzwań i zagrożeń poprzez wzmocnienie jej zdolności obronnych poprzez konkretną i strategiczną ścieżkę, która ma zostać ukończona do 2030 r., bez osłabiania współpracy z NATO i ONZ. Proces budowania wspólnej europejskiej obrony wymaga wspólnego wysiłku gospodarczego krajów Unii oraz rozwoju doktryny i strategii bezpieczeństwa, która łączy siły zbrojne państw członkowskich, wiedząc, że żadne państwo nie może bronić się samo; system bezpieczeństwa, który jest komplementarny do NATO, ale autonomiczny i ma na celu zagwarantowanie pokoju i stabilności na kontynencie europejskim na poziomie międzynarodowym i globalnym, umożliwiając Unii Europejskiej odgrywanie centralnej roli na arenie światowej. Europa ma do odegrania strategiczną rolę w tak zwanym „szerszym basenie Morza Śródziemnego”, koncepcji geopolitycznej, która obejmuje obszary bezpośrednio przylegające do Morza Śródziemnego „w ścisłym tego słowa znaczeniu”, aż po Bałkany i Morze Czarne, Bliski Wschód (w tym Półwysep Arabski i Zatokę Perską) oraz Afrykę Północną i Subsaharyjską, rozciągającą się od Rogu Afryki przez Sahel do Zatoki Gwinejskiej. To właśnie w tym regionie koncentrują się i odzwierciedlają, bezpośrednio lub pośrednio, wszystkie obecne napięcia i konflikty, od wojny na Bliskim Wschodzie po zagrożenie stwarzane przez Houthis na Morzu Czerwonym, którzy dążą do odcięcia szlaków do Morza Śródziemnego, z ogromnymi negatywnymi konsekwencjami dla europejskich gospodarek i niekorzystną sytuacją konkurencyjną dla Zachodu na korzyść innych krajów. Rozszerzony region Morza Śródziemnego staje się obszarem hybrydowym, a to potencjalne źródło niestabilności może również wpłynąć na przyszłość Europy w zakresie handlu, migracji, a nawet dostaw energii. Europa i Włochy muszą uwolnić się od zależności energetycznej i zbudować swoją autonomię; rząd Meloniego pracuje w tym kierunku z „Planem Mattei”, który ma na celu stworzenie warunków dla wzrostu gospodarczego i społecznego Afryki poprzez nowe formy współpracy i partnerstwa oraz uczynienie z Włoch europejskiego centrum energetycznego w centrum Morza Śródziemnego, wiedząc, że nie ma przyszłości dla Europy bez przyszłości dla kontynentu afrykańskiego.