Wstępne porozumienie w sprawie rozporządzenia dotyczącego opakowań i odpadów opakowaniowych

W ubiegłym tygodniu belgijska prezydencja Rady UE i negocjatorzy Parlamentu Europejskiego osiągnęli wstępne porozumienie w sprawie rozporządzenia w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych, ambitnego wniosku ustawodawczego, który Komisja Europejska przedstawiła w listopadzie 2022 r. w celu odwrócenia trendu stale rosnącej produkcji odpadów opakowaniowych.

W związku z tym wniosek dotyczący rozporządzenia ustanawia wymogi dotyczące całego cyklu życia opakowań w odniesieniu do zrównoważenia środowiskowego i etykietowania. Rozporządzenie to ma również na celu przyczynienie się do skutecznego funkcjonowania rynku wewnętrznego poprzez harmonizację krajowych środków dotyczących opakowań i odpadów opakowaniowych w celu uniknięcia przeszkód w handlu, zakłóceń i ograniczenia konkurencji w UE, przy jednoczesnym zapobieganiu lub ograniczaniu negatywnego wpływu opakowań i odpadów opakowaniowych na środowisko i zdrowie ludzkie, w oparciu o wysoki poziom ochrony środowiska.

W tym kontekście Parlament Europejski zatwierdził akt ustawodawczy w pierwszym czytaniu w listopadzie 2023 r., podczas gdy Rada UE przyjęła podejście ogólne w grudniu 2023 r., co umożliwiło współprawodawcom rozpoczęcie negocjacji międzyinstytucjonalnych. Po dwóch politycznych rozmowach trójstronnych, które odbyły się⁵ lutego i⁴ marca, oraz wielu technicznych rozmowach trójstronnych w międzyczasie, współprawodawcy ostatecznie osiągnęli tymczasowe porozumienie po politycznych rozmowach trójstronnych, które odbyły się⁴ marca.

Przechodząc do szczegółów tego, co zostało uzgodnione, niektóre z najbardziej istotnych postanowień uzgodnionego tekstu są następujące. Jeśli chodzi o wymogi dotyczące substancji w opakowaniach, uzgodniony tekst wzmacnia je poprzez wprowadzenie ograniczenia wprowadzania do obrotu opakowań mających kontakt z żywnością, zawierających perfluorowane i polifluorowane substancje alkilowe (PFAS) powyżej określonych poziomów. Umowa ogranicza również sumę poziomów stężeń ołowiu, kadmu, rtęci i sześciowartościowego chromu wynikających z substancji obecnych w opakowaniach lub opakowaniach.

Przepisy ustanawiają również cele w zakresie redukcji odpadów opakowaniowych, które powinny osiągnąć 15% do 2040 r., podczas gdy niektóre formaty jednorazowych opakowań z tworzyw sztucznych zostaną całkowicie zakazane od 2030 r.

Ponadto uzgodniony tekst ustanawia cel obowiązkowego recyklingu opakowań do 2030 r., minimalne cele w zakresie zawartości materiałów pochodzących z recyklingu dla każdej plastikowej części opakowania, minimalne cele w zakresie recyklingu według wagi wytworzonych odpadów opakowaniowych i zwiększone wymagania w zakresie recyklingu, a także obowiązkowe cele w zakresie ponownego użycia do 2030 r. i wytyczne na 2040 r. dotyczące różnych opakowań i sektorów, takich jak napoje alkoholowe i bezalkoholowe, opakowania transportowe i sprzedażowe oraz opakowania zbiorcze.

Ustawodawstwo wprowadza również ważne przepisy mające na celu przyspieszenie przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym, takie jak wymóg, aby do 2029 r. państwa członkowskie gwarantowały segregowaną zbiórkę co najmniej 90% plastikowych butelek jednorazowego użytku i metalowych opakowań po napojach każdego roku oraz aby ustanowiły systemy zwrotu kaucji (DRS), aby osiągnąć te cele. Państwa członkowskie muszą również przyjąć obowiązkowe cele zbiórki i podjąć niezbędne środki w celu zapewnienia zbiórki różnych materiałów, w tym plastiku, aluminium, szkła oraz papieru i tektury.

Należy jednak podkreślić, że akt legislacyjny nie został jeszcze przyjęty, a uzgodniony tekst jest jedynie wynikiem nieformalnych negocjacji międzyinstytucjonalnych między współprawodawcami, który będzie teraz musiał zostać formalnie ratyfikowany zarówno przez Radę UE, jak i Parlament Europejski. Po pierwsze, w imieniu Rady, kompromisowy tekst uzgodniony w ramach rozmów trójstronnych musi najpierw zostać zatwierdzony przez COREPER I, a następnie formalnie zatwierdzony przez Radę UE (prawdopodobnie na posiedzeniu Rady Ministrów Środowiska²⁵ marca). Następnie, jeśli chodzi o Parlament, komisja ENVI musi najpierw zatwierdzić tekst, który następnie zostanie poddany pod głosowanie na sesji plenarnej Parlamentu (prawdopodobnie w kwietniu).

Co więcej, uzgodniony tekst wciąż czeka na zielone światło ze strony Komisji Europejskiej. Chociaż organ wykonawczy UE działa jako neutralny pośrednik podczas rozmów trójstronnych, Komisja informuje współprawodawców, czy zgadza się z poprawkami wprowadzonymi do jej wniosków. Ma to konsekwencje polityczne, ponieważ jeśli Komisja nie jest w stanie zgodzić się na poprawki wprowadzone do jej wniosku, Rada jest zmuszona do jednomyślnego, a nie kwalifikowaną większością głosów, przyjęcia dossier legislacyjnego. Chociaż Komisja nie zgadza się z niektórymi poprawkami wprowadzonymi przez Parlament i Radę, będzie musiała zdecydować, czy włączy się, aby zapewnić przyjęcie przepisów, czy też zaryzykuje niepowodzenie tej sprawy.