Znaczenie rolnictwa w UE i we Włoszech

Napięcie między znaczeniem gospodarczym a publicznym postrzeganiem polityki rolnej UE stało się widoczne w niedawnych protestach rolników w różnych krajach europejskich.

Rolnictwo pozostaje podstawowym filarem Unii Europejskiej (UE), choć jego udział w produkcie krajowym brutto (PKB) UE wynosi mniej niż 2%. Sektor ten, pozornie marginalny pod względem wkładu gospodarczego, nadal otrzymuje jedną trzecią budżetu Wspólnoty w formie dotacji rolnych w ramach Wspólnej Polityki Rolnej (WPR).

WPR, ustanowiona w 1962 r., początkowo miała na celu zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego i kontrolę inflacji poprzez utrzymanie rozsądnych cen. Na przestrzeni lat WPR przeszła kilka reform, z coraz większym naciskiem na zrównoważony rozwój środowiska i wsparcie dochodów rolniczych. Obecnie WPR stanowi ponad jedną trzecią wieloletniego budżetu UE, finansując zarówno dopłaty bezpośrednie dla rolników, jak i środki rozwoju obszarów wiejskich. Wielkość i struktura sektora rolnego różni się znacznie w poszczególnych krajach członkowskich UE. Większość gospodarstw rolnych jest mała i rodzinna, a 95% firm prowadzonych jest przez rodziny. Istnieją jednak znaczne różnice w wielkości i produktywności gospodarstw rolnych w poszczególnych krajach członkowskich. UE jest eksporterem netto produktów rolnych, z nadwyżką handlową w wysokości 33 mld euro w 2022 roku. Eksport produktów rolnych różni się jednak znacznie w zależności od kraju członkowskiego, a głównymi partnerami handlowymi UE są Wielka Brytania, Stany Zjednoczone i Chiny.

Polityka środowiskowa UE wywołała debatę wśród rolników, którzy czasami uważają ją za zbyt rygorystyczną. Jednak rolnictwo nadal ma znaczący wpływ na użytkowanie gruntów i emisje gazów cieplarnianych w UE. Około 38% terytorium Europy jest przeznaczone na rolnictwo, z wyraźnymi różnicami między krajami członkowskimi. Emisje gazów cieplarnianych z rolnictwa spadły o 4,8% od 2005 r., ale nadal stanowią znaczącą część całkowitych emisji w UE. WPR wprowadziła ograniczenia środowiskowe, takie jak obowiązek pozostawienia 4% gruntów rolnych nieuprawianych w celu promowania różnorodności biologicznej, co wywołało krytykę i prośby rolników o elastyczność.

Niedawno Komisja Europejska ogłosiła ustępstwa wobec rolników, wycofując propozycję ograniczenia stosowania pestycydów do 2030 r. i unikając ustalania dokładnych celów redukcji emisji z rolnictwa w komunikacie w sprawie celów klimatycznych na 2040 r. Podsumowując, rolnictwo pozostaje kluczowym sektorem dla UE, przyczyniając się do bezpieczeństwa żywnościowego, zatrudnienia i szerszej gospodarki. Polityka rolna musi jednak równoważyć zrównoważony rozwój środowiska z konkurencyjnością gospodarczą i wsparciem dla dochodów rolniczych, aby skutecznie i w sposób zrównoważony sprostać przyszłym wyzwaniom.

Pomimo dotychczasowych sukcesów i wyzwań, europejskie rolnictwo stoi przed szeregiem kluczowych kwestii, które wymagają innowacyjnych rozwiązań i długoterminowego podejścia strategicznego.

1. Zrównoważony rozwój środowiska: Unia Europejska postawiła sobie ambitny cel stania się pierwszym kontynentem neutralnym dla klimatu do 2050 roku. Aby osiągnąć ten cel, rolnictwo musi odgrywać kluczową rolę w ograniczaniu emisji gazów cieplarnianych i przyjmowaniu bardziej zrównoważonych praktyk rolniczych. Rolnicy mogą być zachęcani do przyjmowania bardziej przyjaznych dla środowiska praktyk rolniczych poprzez finansowanie i programy motywacyjne.
2. Technologia i innowacje: Przyjęcie innowacyjnych technologii, takich jak rolnictwo precyzyjne, biotechnologia i sztuczna inteligencja, może zwiększyć wydajność produkcji, zmniejszyć zużycie zasobów naturalnych i poprawić ogólny zrównoważony rozwój sektora rolnego. UE powinna inwestować w badania i rozwój, aby promować innowacje technologiczne w sektorze rolnym.
3. Cyfryzacja: Cyfryzacja rolnictwa, poprzez wykorzystanie czujników, dronów i systemów zdalnego monitorowania, może umożliwić rolnikom podejmowanie bardziej świadomych decyzji i optymalizację zarządzania zasobami rolnymi. Istnieje jednak potrzeba zapewnienia sprawiedliwego i integracyjnego dostępu do technologii cyfrowych dla wszystkich rolników, niezależnie od ich wielkości i zasobów finansowych.
4. Odporność na zmiany klimatu: Europejskie rolnictwo jest podatne na skutki zmian klimatu, w tym ekstremalne zjawiska pogodowe, susze i wzrost temperatur. Rolnicy muszą przyjąć praktyki rolnicze odporne na zmiany klimatu i zdywersyfikować swoje uprawy, aby zmniejszyć ryzyko sezonowych niepowodzeń.
5. Bezpieczeństwo żywności: Zapewnienie bezpieczeństwa żywności pozostaje kluczowym priorytetem dla UE. Europejskie rolnictwo musi być w stanie wyprodukować wystarczającą ilość żywności, aby zaspokoić rosnące zapotrzebowanie stale rosnącej populacji, zapewniając jednocześnie jakość i bezpieczeństwo produktów spożywczych.
6. Rynki globalne: UE musi nadal aktywnie angażować się na rynkach światowych, zarówno jako eksporter, jak i importer produktów rolnych. Promowanie uczciwego handlu i stosunków handlowych opartych na zasadach wzajemności może pomóc w zapewnieniu konkurencyjności i zrównoważonego rozwoju europejskiego rolnictwa na rynkach międzynarodowych.

Na przykład Włochy są znane z tego, że są domem dla stale rozwijającego się sektora rolnego, a w ostatnich dziesięcioleciach włoskie rolnictwo przeszło fazę transformacji, przechodząc od tradycyjnego wizerunku do bohatera odnowionego zainteresowania gospodarczego, społecznego i środowiskowego. W tym artykule zbadamy wyzwania i możliwości włoskiego sektora rolnego, analizując jego cechy, sukcesy i perspektywy na przyszłość. Włoskie rolnictwo ma długą historię tradycji i innowacji. Dzięki różnorodności mikroklimatów i żyznych gleb, od toskańskich wzgórz po równiny Padu, od winnic Sycylii po sady Kampanii, Włochy oferują idealne środowisko dla zróżnicowanej produkcji rolnej. Włoski sektor rolniczy stoi jednak przed szeregiem wyzwań, w tym globalną konkurencyjnością, zrównoważeniem środowiskowym, cyfryzacją i przyciąganiem młodych talentów.

Włochy konkurują na globalnym rynku z innymi krajami europejskimi i międzynarodowymi. Podczas gdy z jednej strony marka „Made in Italy” nadal jest symbolem jakości i rzemiosła w sektorze spożywczym, z drugiej strony konieczne jest stawienie czoła konkurencji ze strony zagranicznych producentów, którzy oferują produkty po bardziej konkurencyjnych cenach. Aby pozostać konkurencyjnym, włoskie rolnictwo musi skupić się na innowacjach, dywersyfikacji produktów i waloryzacji chronionych nazw pochodzenia (PDO) i chronionych oznaczeń geograficznych (PGI).

Zrównoważony rozwój środowiska stał się koniecznością dla włoskiego rolnictwa, biorąc pod uwagę znaczenie zmian klimatycznych i rosnące zapotrzebowanie konsumentów na zdrowe i zrównoważone produkty spożywcze. Włoscy rolnicy przyjmują zrównoważone praktyki rolnicze, takie jak rolnictwo ekologiczne, odpowiedzialne korzystanie z wody i zasobów naturalnych oraz zmniejszanie wpływu pestycydów i nawozów na środowisko. Ponadto Włochy inwestują w badania i rozwój innowacyjnych technologii w celu poprawy wydajności i zrównoważonego rozwoju sektora rolnego.

Cyfryzacja przekształca włoski sektor rolniczy, oferując nowe możliwości zwiększenia wydajności, optymalizacji zasobów i poprawy identyfikowalności produktów. Włoscy rolnicy wdrażają technologie cyfrowe, takie jak Internet Rzeczy (IoT), sztuczna inteligencja (AI) i robotyka, w celu monitorowania upraw, automatyzacji procesów i bardziej efektywnego zarządzania zasobami. Ponadto cyfryzacja ułatwia połączenie między producentami a konsumentami, umożliwiając większą przejrzystość i zaufanie do systemu żywnościowego.

Aby zabezpieczyć przyszłość włoskiego rolnictwa, konieczne jest przyciąganie i wspieranie młodych talentów w tym sektorze. Wiele włoskich obszarów wiejskich boryka się z problemem wyludnienia i starzenia się ludności rolniczej, co w konsekwencji wiąże się z ryzykiem utraty wiedzy i umiejętności. Aby odwrócić ten trend, konieczne jest stworzenie możliwości dla młodych rolników poprzez zapewnienie im dostępu do finansowania, profesjonalnych szkoleń i wsparcia technicznego. Ponadto ważne jest, aby wspierać przedsiębiorczą i innowacyjną kulturę, która ceni rolnictwo jako wyzwanie i satysfakcjonującą karierę.

Pomimo wyzwań, przyszłość włoskiego rolnictwa jest jasna i pełna możliwości. Dzięki bogactwu wiedzy, słynnej kulturze kulinarnej i zamiłowaniu do jakości, Włochy mają wszystko, czego potrzeba, aby stać się światowym liderem w dziedzinie wysokiej jakości, zrównoważonego rolnictwa. Dzięki innowacjom, współpracy i zaangażowaniu w zrównoważony rozwój włoskie rolnictwo może nadal się rozwijać i inspirować świat. Włoskie rolnictwo stanowi cenne dziedzictwo i podstawowy zasób kraju. Dzięki dalekowzrocznej wizji i wspólnemu zaangażowaniu Włochy mogą przekształcić obecne wyzwania w możliwości wzrostu i rozwoju, zapewniając zrównoważoną i dostatnią przyszłość przyszłym pokoleniom. Rolnictwo pozostaje kluczowym sektorem dla UE, z wyzwaniami i możliwościami, które wymagają dalekowzrocznej wizji i strategicznego podejścia. Dzięki innowacjom, zrównoważonemu rozwojowi i współpracy międzynarodowej UE może nadal rozwijać nowoczesne, odporne i przyszłościowe rolnictwo, które może zapewnić bezpieczeństwo żywnościowe, chronić środowisko i wspierać gospodarkę wiejską. Sprostanie obecnym i przyszłym wyzwaniom będzie wymagało wspólnego zaangażowania rządów, rolników, przemysłu i całego społeczeństwa. Tylko dzięki holistycznej wizji i skutecznej współpracy możliwe będzie zbudowanie zrównoważonej przyszłości dla europejskiego rolnictwa i dla przyszłych pokoleń.

Alessandro Fiorentino