COP29 i historyczne zaniedbanie sektora pierwotnego

Konferencja COP29, która odbyła się w tym miesiącu w Baku, podczas jednej ze swoich sesji zwróciła bardzo potrzebną uwagę na sektor żywności i rolnictwa – temat często pomijany w dyskusjach na temat klimatu, pomimo jego niezaprzeczalnego znaczenia. Rolnictwo leży u podstaw globalnych źródeł utrzymania, a przetrwanie ponad 2,5 miliarda ludzi jest od niego uzależnione. Wiele z tych osób to drobni rolnicy w krajach o niskich i średnich dochodach, którym często brakuje odpowiedniego wsparcia ze strony administracji publicznej i instytucji międzynarodowych. Jak na ironię, podczas gdy rolnictwo jest znaczącym czynnikiem przyczyniającym się do emisji gazów cieplarnianych, jest ono również jednym z sektorów najbardziej dotkniętych zmianami klimatu, z suszami, powodziami i falami upałów siejącymi spustoszenie w uprawach i inwentarzu żywym. Chociaż włączenie rolnictwa do agendy COP29 stanowi krok naprzód, wiele pozostaje do zrobienia, aby sprostać wyjątkowym wyzwaniom tego sektora. Sprawiedliwa transformacja w rolnictwie – taka, która gwarantuje, że żadna grupa nie zostanie pominięta – ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia sprawiedliwych rozwiązań w zakresie zmian klimatu. Wymaga to ukierunkowanych strategii, które równoważą potrzebę zrównoważonych praktyk rolniczych z realiami, z jakimi borykają się ci, którzy utrzymują się z rolnictwa, w szczególności najbardziej wrażliwe społeczności. Nakładanie coraz bardziej rygorystycznych przepisów klimatycznych jest jednym z najpilniejszych problemów, z którymi borykają się rolnicy na całym świecie. Przepisy te często nakładają nierealistyczne wymagania na 2,5 miliarda ludzi, którzy polegają na rolnictwie. Dla drobnych rolników w krajach o niskich i średnich dochodach dostosowanie się do tych wymogów jest szczególnie uciążliwe. Wielu z nich nie ma dostępu do podstawowych zasobów, nowoczesnych technologii i wsparcia finansowego, przez co nie są w stanie wdrożyć kosztownych środków ochrony środowiska. Oprócz tych ograniczeń, ograniczona infrastruktura i dostęp do kredytów pogłębiają trudności, z jakimi borykają się rolnicy, którzy już teraz walczą o utrzymanie swoich źródeł utrzymania. Nie można przecenić pilnej potrzeby nadania rolnictwu priorytetowego znaczenia w globalnej polityce klimatycznej. W latach 1991-2021 katastrofy klimatyczne spowodowały straty w uprawach i inwentarzu żywym szacowane na 3,8 bln USD, przy czym kraje o niskim i średnim dochodzie poniosły najwyższe względne koszty. Rolnictwo nie jest jednak jedynie ofiarą zmian klimatu – jest również potencjalnym rozwiązaniem. Zrównoważone praktyki rolnicze mogą zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych, zwiększyć bezpieczeństwo żywnościowe i zbudować odporność na przyszłe wstrząsy klimatyczne. Sprawia to, że rolnictwo jest istotnym elementem w osiąganiu celów porozumienia paryskiego i łagodzeniu najgorszych skutków zmian klimatu. Aby skutecznie zająć się tą kwestią, potrzebne jest bardziej realistyczne podejście – takie, które uwzględnia złożoność i niuanse sektora pierwotnego. Zamiast karać kraje o wysokich standardach środowiskowych i fitosanitarnych, wysiłki powinny koncentrować się na wspieraniu krajów rozwijających się. Poprzez priorytetowe traktowanie inwestycji w zrównoważone praktyki i infrastrukturę w tych regionach, można by osiągnąć globalną poprawę w rolnictwie, z korzyścią dla wszystkich sektorów powiązanych z systemem żywnościowym. Niestety, uczestnicy COP29 po raz kolejny nie wykazali prawdziwego zaangażowania w dostosowanie wysiłków na rzecz włączenia rolnictwa do szerszych ram klimatycznych. Chociaż hasła takie jak „sprawiedliwa transformacja”, „odporność na zmiany klimatu” i „wsparcie dla rolników” często dominują w nagłówkach gazet, rzeczywistość dla wielu rolników pozostaje ponura.

Krytycy twierdzą, że dyskusje klimatyczne na wysokim szczeblu nadal odsuwają rolnictwo na bok, wywierając jednocześnie nadmierną presję na tych, którzy niestrudzenie pracują nad produkcją żywności, którą spożywamy. Rolnictwo i hodowla zwierząt, które mają kluczowe znaczenie dla systemów produkcyjnych na całym świecie, muszą zostać wyniesione na pierwszy plan tych rozmów. Powinny one zostać uznane za podstawowe filary w dyskusjach na temat klimatu, zapewniając rzeczywistą i integracyjną transformację, która nie zlikwiduje małych i średnich gospodarstw rolnych. Sektory te są nie tylko niezbędne do produkcji żywności, ale także odgrywają kluczową rolę w odbudowie ekosystemów i łagodzeniu skutków zmian klimatu. Wdrażanie rozwiązań klimatycznych dla rolnictwa musi uwzględniać specyficzne realia i wyzwania tego sektora. Polityka powinna uwzględniać ograniczony dostęp do zasobów, technologii i finansowania, zapewniając jednocześnie rolnikom możliwość kontynuowania zrównoważonej produkcji żywności. Pominięcie tych czynników grozi zrażeniem ludzi, których współpraca jest niezbędna do osiągnięcia globalnych celów klimatycznych. Rolnictwo znajduje się na rozdrożu. Podczas gdy dyskusje COP29 na temat tego sektora stanowią postęp, pozostają one niewystarczające. Bez znaczących działań, historyczne zaniedbanie sektora pierwotnego będzie kontynuowane, pozostawiając miliony rolników narażonych na zmiany klimatu i niestabilność gospodarczą. Nadszedł czas, aby decydenci polityczni dopasowali swoją retorykę do konkretnego wsparcia, zapewniając, że rolnictwo stanie się głównym celem w walce ze zmianami klimatu. Tylko wtedy sektor ten będzie mógł wykorzystać swój potencjał zarówno jako źródło utrzymania, jak i kluczowy podmiot w globalnych wysiłkach na rzecz zrównoważonego rozwoju.