59. wymiana więźniów między Ukrainą a Rosją może oznaczać pierwszy krok w kierunku pokoju

Rosja i Ukraina przeprowadziły znaczącą wymianę więźniów, uwalniając wielu jeńców w ramach porozumienia ułatwionego przez Zjednoczone Emiraty Arabskie (ZEA). Oznacza to 59. taką wymianę od początku konfliktu na pełną skalę w lutym 2022 roku. Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski ogłosił powrót 189 obywateli Ukrainy, w tym personelu wojskowego z różnych oddziałów – w tym żołnierzy, strażników granicznych, strażników narodowych i żołnierzy marynarki wojennej – a także dwóch cywilów schwytanych podczas oblężenia Mariupola. Wiele z tych osób przetrwało ponad dwa i pół roku w niewoli, a niektóre z nich cierpiały na poważne choroby i obrażenia. Zelenskyy podkreślił zaangażowanie narodu w zapewnienie uwolnienia wszystkich obywateli przetrzymywanych przez Rosję, stwierdzając: „Pracujemy nad uwolnieniem wszystkich z rosyjskiej niewoli. To jest nasz cel. Nie zapominamy o nikim”. Wśród uwolnionych znaleźli się obrońcy kluczowych strategicznych miejsc, w tym huty Azovstal w Mariupolu, elektrowni jądrowej w Czarnobylu i Wyspy Węży. Denys Prokopenko, dowódca 12 Brygady Azowskiej Sił Specjalnych Ukrainy, zauważył, że wśród powracających było 11 jego ludzi. Sam Prokopenko został zwolniony w ramach poprzedniej wymiany w 2022 roku. Po stronie rosyjskiej Ministerstwo Obrony poinformowało o repatriacji 150 żołnierzy. Osoby te zostały początkowo przetransportowane na Białoruś, gdzie otrzymały pomoc medyczną i możliwość skontaktowania się z rodzinami, a następnie zostały przetransportowane do Rosji. Zaangażowanie Zjednoczonych Emiratów Arabskich w pośredniczenie w tej wymianie podkreśla ich rosnącą rolę w międzynarodowych wysiłkach dyplomatycznych związanych z konfliktem. Zarówno ukraińskie, jak i rosyjskie władze wyraziły wdzięczność za ułatwienie wymiany przez ZEA. Pomimo tego pozytywnego rozwoju sytuacji, tysiące Ukraińców pozostaje w niewoli w Rosji i na terytoriach okupowanych. Negocjacje w sprawie wymiany więźniów stały się podobno trudniejsze w ostatnich miesiącach, co zbiegło się w czasie ze znacznymi postępami Rosji na polu bitwy. Ukraińscy urzędnicy szacują, że ponad 8000 ich obywateli jest obecnie przetrzymywanych przez Rosję, co podkreśla trwające obawy humanitarne w związku z przedłużającym się konfliktem.

Czy obie strony chcą pokoju?

Opinia publiczna zarówno na Ukrainie, jak i w Rosji w kwestii dążenia do pokoju ewoluowała znacząco od początku konfliktu w lutym 2022 roku. Ostatnie badania wskazują na rosnącą skłonność do negocjacji w obu krajach, choć znaczna część ludności pozostaje niezłomna w swoich początkowych stanowiskach. Na wczesnych etapach konfliktu znaczna większość Ukraińców opowiadała się za dalszym oporem. Sondaż Gallupa przeprowadzony wkrótce po inwazji ujawnił, że 73% z nich wolało walczyć aż do osiągnięcia zwycięstwa. Jednak w miarę trwania konfliktu nastroje społeczne uległy zmianie. W listopadzie 2024 r. Gallup podał, że 52% Ukraińców opowiadało się za wynegocjowanym pokojem, nawet jeśli wiązało się to z ustępstwami terytorialnymi, podczas gdy 38% nadal popierało kontynuowanie walki aż do decydującego zwycięstwa. Zmiana ta odzwierciedla przedłużający się charakter konfliktu i związane z nim trudności, co prowadzi do przewartościowania priorytetów wśród ukraińskiej ludności. W Rosji opinia publiczna również wykazała tendencję do faworyzowania negocjacji pokojowych. Badanie przeprowadzone przez Centrum Lewady w lipcu 2024 r. wykazało, że 58% Rosjan poparło rozpoczęcie rozmów pokojowych z Ukrainą, co stanowi rekord wszech czasów. Pomimo tej skłonności do negocjacji, poparcie dla działań wojskowych rządu pozostaje znaczne. Badanie przeprowadzone przez Chicago Council on Global Affairs wykazało, że trzech na czterech Rosjan nadal popiera interwencję wojskową, a 46% wyraża zdecydowane poparcie. Ta dychotomia sugeruje, że podczas gdy znaczna część rosyjskiej populacji pragnie rozmów pokojowych, jednocześnie popiera obecne strategie wojskowe rządu. Zmieniające się opinie publiczne zarówno na Ukrainie, jak i w Rosji, podkreślają złożoność konfliktu i zróżnicowane perspektywy w każdym kraju. W Ukrainie zmiana w kierunku faworyzowania negocjacji podkreśla wpływ długotrwałych działań wojennych na życie cywilne i infrastrukturę krajową. Z drugiej strony, w Rosji jednoczesne poparcie dla rozmów pokojowych i działań wojskowych odzwierciedla zniuansowane stanowisko opinii publicznej, prawdopodobnie pod wpływem narracji państwowych i przedstawień medialnych.